Bài giảng môn Ngữ văn 11: Đây thôn Vĩ Dạ - Hàn Mặc Tử (19)

Chương trình môn ngữ văn 11 (112 tiết)Tiếng Việt(14 tiết)Văn học (50tiết)Làm văn (32 tiết)Văn học Việt Nam (43 tiết) Văn học nước ngoài (7 tiết)Đây thôn Vĩ Dạ (1 tiết)Ôn tập và kiểm tra (16 tiết)Các văn bản khác(42 tiết) Môn học: NGữ VĂN Tên bài : đây thôn vĩ dạ (Hàn Mặc Tử) Thời gian thực hiện: 45 phút Thể loại bài giảng: Lý thuyết. Đối tượng học sinh: Hệ Trung cấp nghề. A/ mục tiêu bài học: 1/ Kiến thức: + Giúp HS : Cảm nhận được bức tranh phong cảnh-tâm cảnh thể hiện nỗi buồn cô đơn của nhà thơ trong một mối tình đơn phương, vô vọng và cũng là tấm lòng thiết tha với thiên nhiên, cuộc sống, con người. + Thấy được sự vận động của tứ thơ, tâm trạng của chủ thể trữ tình và bút pháp độc đáo, tài hoa của tác giả. 2/ Rèn kĩ năng: + Đọc diễn cảm. + Củng cố phương pháp phân tích thơ trữ tình. 3/ Tư tưởng: Giáo dục và hướng các em tới những tình cảm trong sáng, cao đẹp như tình yêu thiên nhiên tha thiết, lòng yêu cuộc sống và con người. Phương án bài giảngB/ Nội dung bài giảng: I. Tìm hiểu chung: 1. Tác giả 2. Tác phẩm 3. Đọc tác phẩm 4. Bố cục II. Đọc hiểu văn bản: 1. Khổ thơ 1 2. Khổ thơ 2 3. Khổ thơ 3III. Tổng kết: 1. Nội dung 2. Nghệ thuậtC/ Đồ dùng và phương tiện dạy học: - Phấn, bảng. - Máy tính, máy chiếu Projector. - Sách giáo khoa và giáo án.D/ phương pháp dạy học : Sử dụng phối hợp các phương pháp : - Thuyết trình. - Đàm thoại gợi mở, đàm thoại củng cố. - Thảo luận nhóm.E/ ý đồ sư phạm: Bằng cách phối hợp các phương tiện và phương pháp dạy học với quan điểm: lấy học sinh làm trung tâm từ đó phát huy tính tích cực, chủ động của học sinh.F/ tài liệu tham khảo: - Nguyễn Văn Dương, Thiết kế bài giảng Ngữ văn lớp 11, NXB Hà Nội. - Sách giáo viên Ngữ văn lớp 11, NXB Giáo dục - Thi nhân Việt Nam, NXB Văn học, 2005G/ tiến trình bài giảng: Thực hiện theo giáo án.chào mừng các thầy giáo, cô giáo về dự hội giảngnăm học 2009 -2010Giáo viên: nguyễn thị toàntrung tâm gdtx & khcbđây thôn vĩ dạTiết 85(Hàn Mặc Tử)- Hàn Mặc Tử (1912-1940) tên khai sinh là Nguyễn Trọng Trí.- Quê: Đồng Hới - Quảng Bình. - Sinh ra trong một gia đình viên chức nghèo theo đạo Thiên Chúa. Cha mất sớm, ông sống với mẹ ở Quy Nhơn. I. Tìm hiểu chung:Hàn Mặc Tử1. Tác giả:*/ Cuộc đời:- Nổi tiếng là thần đồng thơ từ năm 14 - 15 tuổi.- Học ở Huế sau đó làm công chức Sở Đạc Điền Bình Định rồi vào Sài Gòn làm báo.- Năm 1936, mắc bệnh phong, ông về Quy Nhơn chữa bệnh và mất tại trại phong Quy Hoà (1940).đây thôn vĩ dạ(Hàn Mặc Tử)Tiết 85- Sáng tác với các bút danh Lệ Thanh, Phong Trần, Minh Duệ Thị.I. Tìm hiểu chung:Hàn Mặc Tử1. Tác giả:*/ Cuộc đời:*/ Sự nghiệp:- Các tác phẩm chính: Gái quê (1936); Thơ Điên (1938); kịch thơ: Xuân như ý; Thượng thanh khí; Duyên kì ngộ (1939); Chơi giữa mùa trăng (1940).đây thôn vĩ dạ(Hàn Mặc Tử)Tiết 85- Diện mạo thơ Hàn Mặc Tử: Phức tạp và đầy bí ẩn, luôn chất chứa một tình yêu đến đau đớn hướng về cuộc đời trần thế.một số tư liệuCĂN PHềNG NƠI HÀN MẶC TỬ NẰM TRỊ BỆNHcăn phòng nơi hàn mặc tử trút hơi thở cuối cùngđường lên mộ hàn mặc tử trên "đồi thi nhân"mộ hàn mặc tử trên "đồi thi nhân" - Trích từ tập Thơ điên - Đau thương (1938).2. Tác phẩm: đây thôn vĩ dạ(Hàn Mặc Tử)Tiết 85- Khổ 3: Tâm sự của tác giả4. Bố cục Ba phần: - Khổ 1: Cảnh Vĩ Dạ lúc bình minh- Khổ 2: Cảnh Vĩ Dạ trong đêm trăngSao anh không về chơi thôn Vĩ?Nhìn nắng hàng cau nắng mới lênVườn ai mướt quá xanh như ngọcLá trúc che ngang mặt chữ điền.Gió theo lối gió mây đường mâyDòng nước buồn thiu, hoa bắp layThuyền ai đậu bến sông trăng đóCó chở trăng về kịp tối nay?Mơ khách đường xa, khách đường xaáo em trắng quá nhìn không ra ở đây sương khói mờ nhân ảnhAi biết tình ai có đậm đà?Hoàng Thị Kim Cúc3. Đọc tác phẩm - Được gợi cảm hứng từ tấm bưu ảnh về phong cảnh Huế do Hoàng Thị Kim Cúc tặng.Đọc: giọng nhẹ nhàng tình cảm, lúc hân hoan bồi hồi, lúc sâu lắng trầm ngâm, lúc trách móc nghi ngờ Chú ý các câu hỏi tu từ.Mạch cảm xúc của bài thơ được mở đầu bằng một câu thơ như thế nào ? - Câu hỏi tu từ: Vừa trách móc vừa như lời mời tha thiếtTác giả tự phân thânLời của cô gái thôn Vĩ DạII. Đọc hiểu văn bản1. Khổ thơ 1:đây thôn vĩ dạ(Hàn Mặc Tử)Tiết 85*/ Câu thơ mở đầuSao anh không về chơi thôn Vĩ ?- Có thể hiểu: Em hiểu đó là lời của ai?+ Nắng hàng cau vẻ đẹp trong trẻo tinh khiết. Nhìn nắng hàng cau nắng mới lênVườn ai mướt quá xanh như ngọcLá trúc che ngang mặt chữ điền.đây thôn vĩ dạ(Hàn Mặc Tử)Tiết 85*/ Ba câu tiếp theoCảnh vườn thôn Vĩ Dạ được hiện lên qua những hình ảnh, chi tiết nào ?+ "Xanh như ngọc": Tán cây xanh mướt, mượt mà sắc xanh trong sáng vẻ đẹp cao quý.+ "Mướt": Sự tươi non, sạch sẽ, láng bóng, mỡ màng. + Nắng hàng cau+ Vườn ai mướt quá+ Xanh như ngọc Cảnh Vườn thôn Vĩ Dạ được hiện lên qua những hình ảnh chi tiết:Em thích câu thơ nào nhất trong khổ thơ 1?Hãy nêu cảm nhận của em về những câu thơ mà em yêu thích?- Những hình ảnh đẹp của cảnh thôn Vĩ lúc bình minh:Nhìn nắng hàng cau nắng mới lên.Vườn ai mướt quá xanh như ngọc.Lá trúc che ngang mặt chữ điền.đây thôn vĩ dạ(Hàn Mặc Tử)Tiết 85*/ Ba câu tiếp theoCảnh thôn Vĩ Dạ còn có một hình ảnh rất đẹp nữa, đó là hình ảnh nào ? Vẻ đẹp sinh động hài hoà, cảnh xinh xắn, người phúc hậu, thiên nhiên và con người hoà trong vẻ đẹp kín đáo, dịu dàng.- "Khuôn mặt chữ điền": Khuôn mặt đầy đặn, cân đối, phúc hậu.Em có nhận xét gì về bức tranh thôn Vĩ?Tại sao khuôn mặt chữ điền không được hiện rõ mà lại ẩn hiện sau lá trúc? Sự e thẹn, dịu dàng, kín đáo.- Hình ảnh gió - mây: Gợi sự chia lìa tan tác.đây thôn vĩ dạ(Hàn Mặc Tử)Tiết 852. Khổ thơ 2:Gió theo lối gió mây đường mâyDòng nước buồn thiu hoa bắp layThuyền ai đậu bến sông trăng đóCó chở trăng về kịp tối nay. Hình ảnh gió và mây gợi cho em cảm xúc gì?Tâm trạng buồn cô đơn, trống vắng.Qua đó em hiểu tâm trạng của nhà thơ như thế nào? - Nghệ thuật nhân hoá: "Dòng nước buồn thiu". - “Buồn thiu”: Nỗi buồn vô vọng.Trong khổ thơ 2 tác giả sử dụng nghệ thuật gì?Em hiểu thế nào là “buồn thiu”? Động từ “lay”: những bông hoa bắp chỉ đung đưa, lay động khe khẽ Nhịp điệu khoan thai, trầm buồn của xứ Huế.Động từ “lay” gợi cho em điều gì? */ Hai câu thơ đầu Hai câu thơ sau miêu tả cảnh sông Hương trong đêm trăng như thế nào? Chữ “kịp” gợi cho ta hình dung về một chủ thể đang chạy đua với thời gian. Nhà thơ đang mặc cảm về một hiện tại ngắn ngủi vì lúc này ông đang bị bệnh nặng.Vẻ đẹp huyền ảo, lung linh, lãng mạn và tâm trạng buồn, cô đơn của nhà thơ.Tại sao phải chở trăng về “kịp tối nay” mà không phải là tối mai?Câu thơ gợi cho em suy nghĩ gì?đây thôn vĩ dạ(Hàn Mặc Tử)Tiết 85Em có nhận xét gì về cảnh sông Hương ở khổ thơ 2? */ Hai câu thơ sau: - Con thuyền Thuyền trăng - Dòng sông Sông trăng - Bến đò Đò trăngCõi thực Cõi ảo3. Khổ thơ 3: Nhóm 1+ Khách đường xa là ai?+ Điệp từ “Khách đường xa” nói lên điều gì?+ Màu áo trắng mang ý nghĩa thực hay tưởng tượng?Nhóm 2+ Em hiểu đại từ phiếm chỉ “Ai” trong câu thơ cuối như thế nào?+Câu thơ cuối cùng khép lại bài thơ bộc lộ tâm sự gì của tác giả?đây thôn vĩ dạ(Hàn Mặc Tử)Tiết 85Thảo luận nhómCâu hỏi thảo luận nhóm:+ “Ai” Cô gái thôn Vĩ Nhà thơ+ Câu thơ cuối cùng khép lại bài thơ bộc lộ sự hoài nghi và khát khao được trở về với cuộc sống,tình người, tình đời. + Khách đường xa là nhà thơ.+ Điệp từ “Khách đường xa” nhấn mạnh sự xa xôi.+ Màu áo trắng: tả thực + tưởng tượng tượng trưngđây thôn vĩ dạ(Hàn Mặc Tử)Tiết 85 Tượng trưng cho sự ngăn cách nhà thơ trở về với cuộc sống, tình người, tình đời.Nhóm 1Nhóm 2đây thôn vĩ dạ(Hàn Mặc Tử)Tiết 85- Đại từ phiếm chỉ: "Ai"Làm sao mà biết được tình cảm của cô gái thôn Vĩ có đậm đà hay không?Cô gái Huế làm sao mà biết được tình người nhớ thương tha thiết của nhà thơ Hàn Mặc Tử. Câu thơ thể hiện nỗi cô đơn, trống vắng, khắc khoải của một tâm hồn thiết tha yêu mến cuộc sống và con người trong hoàn cảnh đã nhuốm bi thương, bất hạnh.1. Nội dung: Đây thôn Vĩ Dạ là bức tranh đẹp về một miền quê đất nước, là tiếng lòng của một con người tha thiết yêu đời, yêu người.Em hãy khái quát giá trị nội dung và nghệ thuật của bài thơ?III. Tổng kết2. Nghệ thuật: - Hình ảnh biểu hiện nội tâm. - Bút pháp gợi tả. - Ngôn ngữ tinh tế, giàu liên tưởng.đây thôn vĩ dạ(Hàn Mặc Tử)Tiết 85Củng cố, dặn dò2. Bài thơ được gợi cảm hứng từ đâu?A. Khung cảnh thơ mộng của thôn Vĩ Mối tình của nhà thơ với cô gái quê thôn Vĩ Dạ.C. Tấm bưu thiếp của Hoàng Thị Kim Cúc gửi tặng nhà thơ.D. Kí ức của nhà thơ về Huế. Bài tập trắc nghiệm:1. "Đây thôn Vĩ Dạ" là bài thơ về: A. Tình yêu đôi lứaB. Tình yêu thiên nhiên và con người xứ Huế mộng mơ Tình yêu thiên nhiên, cuộc sống, con người.D. Cả 3 ý trên.C.B. đây thôn vĩ dạ(Hàn Mặc Tử)Tiết 85Bài tập về nhà:- Học thuộc bài thơ, nắm nội dung nghệ thuật, các ý chính.- Soạn bài "Chiều tối" (Mộ) của Hồ Chí Minh Sao anh khụng về chơi thụn Vỹ? Sao anh khụng về chơi thụn Vỹ? Nhỡn nắng hàng cau nắng mới lờn Vườn ai mướt quỏ xanh như ngọc Lỏ trỳc che ngang mặt chữ điền Giú theo lối giú mõy đường mõy Giú theo lối giú mõy đường mõy Dũng nước buồn thiu hoa bắp layThuyền ai đậu bến sụng trăng đúCú chở trăng về kịp tối nay Mơ khỏch đường xa khỏch đường xa Áo em trắng quỏ nhỡn khụng ra Ở đõy sương khúi mờ nhõn ảnh Ai biết tỡnh ai cú đậm đàĐÂY THễN VĨ DẠNgâm thơ: Thiên Thanh