Bài giảng môn học Ngữ văn lớp 12 - Vợ chồng A Phủ - Tô Hoài (Tiết 10)

Vôï Choàng AphuûTô HoàiHoàng Hải 11/07Tô HoàiI- Tiểu dẫn:1- Tác giả:Em hãy nêu vài nét về tác giả ?- Tô Hoài, tên thật là Nguyễn Sen, quê ở Nghĩa Đô- Hoài Đức- Hà Tây ( nay thuộc nội thành Hà Nội ). -Năm 1943 ông tham gia hội Văn hoá cứu quốc, hoạt động trong lĩnh vực báo chí.- Sáng tác nhiều thể loại, có khối lượng t/p khá đồ sộ Nổi tiếng từ t/p Dế mèn phiêu lưu kí (1941 ).Vôï Choàng AphuûI- Tiểu dẫn:2- Tác phẩm : Vợ chồng Aphủ Em hãy nêu vài nét về tác phẩm ? -Rút trong tập Truyện Tây Bắc (1953) - giải nhất truyện kí 1954-1955. - Là kết quả của chuyến đi thực tế cùng bộ đội vào giải phóng TB. T/p viết về cuộc đời của Mị và Aphủ ở Hồng Ngài và ở Phiềng Sa.Vôï Choàng Aphuû1-Nhân vật Mị:a/ Mị trước khi đi làm dâu: Em hãy tìm những chi tiết trong truyện, và qua đó hình dung về một cô Mị như thế nào trước khi làm dâu ?  Mị là một cô gái đẹp, tài hoa, cần cù lao động.  Là một người con hiếu thảo.  Và là một người khao khát yêu tự do, muốn làm chủ cuộc đời mình. II-Tìm hiểu tác phẩm:Vôï Choàng AphuûII-Tìm hiểu tác phẩm:1-Nhân vật Mị:b/ Mị- những ngày làm dâu: Em hãy đọc lại đoạn đầu , và cho biết Mị được giới thiệu như thế nào ? Nhận xét về cách giới thiệu ấy ?Mị, lầm lũi, im lìm ngồi bên tảng đáCách giới thiệu gây được ấn tượng về sự tương phản giữa hoàn cảnh, số phận của Mị với gia đình nhà Pátra. Vôï Choàng AphuûII-Tìm hiểu tác phẩm:1-Nhân vật Mị:b/ Mị- những ngày làm dâu:Khi mới bị bắt về làm dâu Mị thế nào ?- Đau đớn, uất ức đêm nào cũng khóc.-Và phản ứng quyết liệt : hái lá ngón có ý định tự tử. Theo em, hành động đó có ý nghĩa gì ? Mị không chấp nhận thân phận nô lệ  rất yêu tự do ! Khi nghe cha nói Mị lại vứt lá ngón đi có điều gì mâu thuẫn ?Vôï Choàng AphuûII-Tìm hiểu tác phẩm:1-b- Mị, những ngày làm dâuNhững năm tiếp theoGia đình nhà Patra đã làm gì khiến Mị cam chịu sống nô lệ ?Patra lợi dụng thần quyền , đầu độc, áp chế tinh thầnBắt Mị làm việc quần quạt quanh năm suốt thángCha con Patra chà đạp nhân phẩm, không coi Mị là ngườiMị là nạn nhân đau đớn nhất, tiêu biểu cho số phận bất hạnh của những người phụ nữ nghèo khổ trong xã hội xưaVôï Choàng AphuûII-Tìm hiểu tác phẩm:1-b- Mị, những ngày làm dâuTheo em, Tô Hoài đã sử dụng những thủ pháp nghệ thuật gì để miêu tả những ngày tăm tối này của Mị ?Một số thủ pháp nghệ thuật :Tương phản đối lập giữa Hoàn cảnh >< thoáng đãng ở bên ngoàiSo sánh ẩn dụ :Mị không bằng con trâu con ngựaMị là con trâu, con ngựaMị lùi lũi như con rùa Kiếp người của Mị là kiếp vật !Vôï Choàng AphuûII-Tìm hiểu tác phẩm:1-c- Và sự trỗi dậy của Mị :Trong đêm tình mùa xuânTheo em, điều gì đã đánh thức lòng ham yêu, ham sống ở Mị ?Là không khí mùa xuân , ngày tết?Là tiếng sáo ?Là hơi men ? Trong đêm tình mùa xuân, cái đêm mà Mị bị trói đứng ở góc nhà, có mấy lần nhà văn đã miêu tả tiếng sáo ? Và sự tác động của nó đến tâm trạng của Mị ?Vôï Choàng AphuûII-Tìm hiểu tác phẩm:1-c- Và sự trỗi dậy của Mị :Lần 1: “đầu núi lấp lótiếng sáo” -- Mị say lịmhồn phách trôi về qua vãng Lần 2: “tai Mị văng vẳng tiếng sáo” – Mị phơi phới, chợt nhận ra mình còn trẻ, muốn đi chơiLần 3: “tiếng sáo gọi bạn vẫn lơ lửng bay” – Giục giã Mị phải đi chơiLần 4: “trong đầu Mị rập rờn tiếng sáo” – Bị Asử trói đứng ở góc nhàMị như người mộng duLần 5: tiếng sáo rất xahơi rượu còn nồng nàntiếng sột soạt vách nứa chuồng ngựa -- Về với thực tại, Mị nghĩ mình không bằng con ngựaLần 6: “Hơi rượu tỏa. Tiếng sáo. Tiếng chó sủa xa xa.” – Vật vã với nỗi đau đớn vì bị trói Mị đã tỉnh táo và ý thức được rằng mình là con người. Cảnh huống này cho ta thấy lòng ham yêu, ham sống, và khát vọng sống đang lần lần thức dậy từ trong sâu thẳm đống tro tàn giá lạnh của cõi lòng người đàn bà lầm lũi ấy. Quả là sức sống, khát vọng sống của con người thật kì diệu !Vôï Choàng AphuûII-Tìm hiểu tác phẩm:1-c- Và sự trỗi dậy của Mị :Mị trong đêm đông cứu Aphủ :Em hãy miêu tả lại quá trình suy nghĩ nào ở Mị dẫn đến hành động cởi trói cứu Aphủ ?Diễn biến tâm trạng của Mị :Ban đầu : vô cảm. / Vì sao ?Động lòng trắc ẩn. / Điều gì xui khiến ?Cắt dây cởi trói cứu Aphủ, và tự cứu mình !Vôï Choàng AphuûII-Tìm hiểu tác phẩm:1-c- Và sự trỗi dậy của Mị : Qua quá trình phân tích trên, em có nhận xét gì về nhân vật Mị ? Tóm lại : Bản chất Mị là cô gái có đời sống nội tâm phong phú, có ý thức phản kháng bất công. Ẩn chứa bên trong sự câm lặng ấy là lòng ham sống mãnh liệt, là niềm khát khao được sống trong tự do, trong yêu thương. Qua nhân vật này, tư tưởng nhân đạo của tác phẩm được bộc lộ khá sâu sắc : - Cảm thông với nỗi bất hạnh của Mị. -Phát hiện và miêu tả sức sống tiềm ẩn trong Mị. -Lên án bản chất vô nhân tính của bọn thống trị.Vôï Choàng AphuûII-Tìm hiểu tác phẩm:2- Nhân vật Aphủ:Theo em, Aphủ và Mị có gì giống nhau về mặt thân phận ? Và số phận ?Mị và Aphủ giống nhau ở chỗ :- đều là nạn nhân của chế độ phong kiến miền núi.-đều nếm trải những cay đắng, tủi cực của kiếp sống nô lệ.- đều khao khát yêu tự do vàVôï Choàng AphuûCảnh xử kiện Aphủ có gì đặc biệt ?-Nguyên nhân của sự việc? !-Cảnh xử kiện? !Trong khói thuốc phiện, trong mưa đòn, và trong tiếng chửi bới- Cách xử kiện : dùng quân quyền tuyệt đối. dùng thần quyền tuyệt đối. Đó là những tập tục dã man, và là bản chất tàn bạo của chế độ phong kiến miền núi.Và cảnh Aphủ bị trói nói lên bản chất gì của bọn thống trị miền núi ?Vôï Choàng AphuûII-Tìm hiểu tác phẩm:2- Nhân vật Aphủ:II-Tìm hiểu tác phẩm:3- Nghệ thuật miêu tả, kể chuyện :Theo em, trong tác phẩm này, Tô Hoài đã rất thành công ở những phương diện nào ?* Nghệ thuật kể chuyện, dựng cảnh, tạo không khí ( vd: chi tiết Patra xử kiện, hay chi tiết Asử trói Mị.)* Nghệ thuật miêu tả tâm lí, phân tích tính cách nhân vật(vd: Mị trong đêm mùa xuân, trong đêm đông)* Thể hiện khá chân thật và sinh động tập quán, ngôn ngữ, phong cảnh và con người miền Tây Bắc)Vôï Choàng AphuûIII- Tổng kết:Em có nhận xét gì về nội dung và nghệ thuật của truyện ngắn VCAP ?* Về nội dung :-Khảng định những phẩm chất tốt đẹp của người nông dân miền núi.-Thể hiện sự cảm thông sâu sắc với cuộc đời và số phận của họ.-Lên án thế lực phong kiến miền núi, và bọn thực dân xâm lược.* Về nghệ thuật :Vôï Choàng Aphuû Củng cố : Em hãy phát biểu chủ đề của t/p ? Chủ đề : Đồng bào các dân tộc miền núi nói riêng, cũng như cả dân tộc VN, trong quá trình đấu tranh đòi quyền sống, quyền tự do, hạnh phúc, đã nếm trải bao đau thương tủi cực, bao đắng cay, và qui luật tất yếu “ tức nước vỡ bờ “ - họ vùng lên đấu tranh để tự giải phóng mình, nhờ có cách mạng mà cuộc đấu tranh ấy mới giúp họ giành được cả tình yêu và hạnh phúc. Vôï Choàng Aphuû