Bài giảng môn học Ngữ văn lớp 12 - Việt Bắc - Tố Hữu (Tiếp)

TRƯỜNG TRUNG HỌC PHỔ THÔNG AN MỸTỔ VĂN – HỌA – NHẠC Kính chào Quý thầy cô cùng các em !GIÁO VIÊN : VĂN THỊ BÍCH LIÊN TRƯỜNG THPT AN MỸ - BÌNH DƯƠNGTỐ HỮU VIỆT BẮC CỦA TỐ HỮU’Hình Ảnh Việt BắcVIỆT BẮC PHẦN HAI:VĂN BẢNTỐ HỮU MỤC TIÊU CẦN ĐẠT :- Nhận biết tác phẩm là đỉnh cao trong thơ Tố Hữu thời kì kháng Pháp.- Thấy được tính chất hào hùng đượm tính sử thi và tính dân tộc trong thi phẩm này.I/ ĐỌC - TÌM HIỂU CHUNG : 1) Hoàn cảnh sáng tác:- Viết tháng 10/1954, trong bối cảnh các cơ quan chính phủ Trung ương chuyển từ Việt Bắc về lại Hà Nội (hoà bình lập lại ở miền Bắc).- Đây là thi phẩm xuất sắc, là đỉnh cao trong sáng tác thơ ca của nhà thơ Tố Hữu thời kháng Pháp. 2) NỘI DUNG : (đoạn trích)Tiếng lòng ân tình thuỷ chung của đồng bào Việt Bắc đối với cách mạng. Khúc ca hùng tráng của Việt Bắc, của nhân dân Việt Nam. C¶m høng chđ ®¹o: Nçi nhí th­¬ng da diÕt trong buỉi chia tay.VÞ trÝ ®o¹n trÝch: -§o¹n më ®Çu vµ phÇn mét bµi th¬ - ®o¹n nãi vỊ kØ niƯm M×nh vỊ m×nh cã nhí taM­êi l¨m n¨m Êy thiÕt tha mỈn nång M×nh vỊ m×nh cã nhí kh«ngNh×n c©y nhí nĩi, nh×n s«ng nhí nguån TiÕng ai tha thiÕt bªn cånB©ng khu©ng trong d¹, bån chån b­íc ®i ¸o chµm ®­a buỉi ph©n liCÇm tay nhau biÕt nãi g× h«m nay... M×nh ®i, cã nhí nh÷ng ngµyM­a nguån suèi lị, nh÷ng m©y cïng mï M×nh vỊ, cã nhí chiÕn khuMiÕng c¬m chÊm muèi, mèi thï nỈng vai? M×nh vỊ, rõng nĩi nhí aiTr¸m bïi ®Ĩ rơng, m¨ng mai ®Ĩ giµ. M×nh ®i, cã nhí nh÷ng nhµH¾t hiu lau x¸m, ®Ëm ®µ lßng son M×nh vỊ, cßn nhí nĩi nonNhí khi kh¸ng NhËt, thuë cßn ViƯt Minh M×nh ®i, m×nh cã nhí m×nhT©n Trµo, Hång Th¸i, m¸i ®×nh, c©y ®a?II/ ĐỌC - HIỂU VĂN BẢN: a1) Cuộc chia tay đầy lưu luyến : - Giữa đồng bào Việt Bắc và cán bộ cách mạng xuôi. + Gắn bó keo sơn “Mười lăm năm ấy thiết tha mặn nồng”. + Bịn rịn, chân thành .. với lối hát giao duyên “Mình – Ta; Ta – Mình”! (Cách biểu đạt của ca dao)Như đôi trai gái đang tâm tình 1) Cuộc chia tay đầy lưu luyến :* Nghệ thuật: Ngôn từ sinh động, biểu cảm, cách phân đôi chủ thể trữ tình.- Thể hiện tình cảm sâu nặng, không muốn xa rời! + “Mình đi, mình có nhớ mình”. + “Mình đi, mình lại nhớ mình”. (Đại từ xưng hô – nhiều hàm ý).* Nh÷ng kØ niƯm vỊ cuéc kh¸ng chiÕn gian khỉ mµ ©n t×nh “MiÕng c¬m chÊm muèi, mèi thï nỈng vai”+ MiÕng c¬m -> ®êi sèng vËt chÊt -> ®¹m b¹c+ Mèi thï -> tr¸ch nhiƯm ViƯt B¾c ®· cïng ng­êi chiÕn sÜ c¸ch m¹ng sỴ chia nh÷ng gian khỉ, cïng nhau g¸nh v¸c nh÷ng tr¸ch nhiƯm. “H¾t hiu lau x¸m, ®Ëm ®µ lßng son” PhÐp ®èi ®· lµm nỉi bËt tÊm lßng son s¾t thủ chung cđa ViƯt B¾c. Vµ tÊm lßng Êy nh­ kh¾c ghi vµo nh÷ng di tÝch lÞch sư: “ T©n Trµo, Hång Th¸i, m¸i ®×nh, c©y ®a”.M×nh vỊ, cßn nhí nĩi nonNhí khi kh¸ng NhËt, thđa cßn ViƯt MinhM×nh ®i, m×nh cã nhí m×nhT©n Trµo, Hång Th¸i, m¸i ®×nh, c©y ®a- C©u hái “ m×nh ®i cã nhí” ®­ỵc ®iƯp ®i ®iƯp l¹i nh­ diƠn t¶ mét nçi niỊm b¨n kho¨n, day døt, cån cµo.- Trong tõng c©u hái ®· mang nh÷ng nçi nhí th­¬ng tha thiÕtTãm l¹i: Ho¸ th©n vµo t©m tr¹ng ViƯt B¾c, nhµ th¬ ®· nãi lªn ®­ỵc ©n t×nh cđa ng­êi d©n miỊn nĩi ®èi víi c¸ch m¹ng thËt tha thiÕt, mỈn nång.Ta víi m×nh, m×nh víi taLßng ta sau tr­íc mỈn mµ ®inh ninhM×nh ®i, m×nh l¹i nhí m×nhNguån bao nhiªu n­íc,nghÜa t×nh bÊy nhiªuNhí g× nh­ nhí ng­êi yªuTr¨ng lªn ®Çu nĩi, n¾ng chiỊu l­ng n­¬ngNhí tõng b¶n khãi cïng s­¬ngSím khuya bÕp lưa ng­êi th­¬ng ®i vỊNhí tõng rõng nøa bê treNgßi Thia, s«ng §¸y, suèi Lª v¬i ®ÇyTa ®i, ta nhí nh÷ng ngµyM×nh ®©y ta ®ã, ®¾ng cay ngät bïi...Th­¬ng nhau chia cđ s¾n lïiB¸t c¬m sỴ nưa, ch¨n sui ®¾p cïngNhí ng­êi mĐ n¾ng ch¸y l­ng§Þu con lªn rÉy, bỴ tõng b¾p ng«Nhí sao líp häc i tê§ång khuya ®uèc s¸ng nh÷ng giê liªn hoanNhí sao ngµy th¸ng c¬ quanGian nan ®êi vÉn ca vang nĩi ®ÌoNhí sao tiÕng mâ rõng chiỊuChµy ®ªm nƯn cèi ®Ịu ®Ịu suèi xa...2) Những hoài niệm về Việt Bắc :(Câu 21-28)a- Nhớ con người và cuộc sống Việt Bắc:- “Như nhớ người yêu”.- Với những hình ảnh quen thuộc:“Bản khói cùng sương”,“Sớm khua bếp lửa”- Nhiều gian nan nhưng thắm tình, tràn đầy niềm hân hoan:“Thương nhau chia củ sắn lùi Chày đêm nện cối đều đều suối xa”. Lời thơ ngọt ngào, giàu hình ảnh. b- Nhớ thiên nhiên Việt Bắc:- Một bức tranh lớn đầy màu sắc. + “TRăng lên”, “nắng chiều”, “Bản khói cùng sương”. + “Ngòi thia, Sông Đáy, Suối Lê”. + “Rừng xanh”, “hoa chuối đỏ”, “mơ nở trắng”, “rừng phách đổ vàng”. Sinh động.+ “§Ìo cao n¾ng ¸nh, dao cµi th¾t l­ng” ®· tinh tÕ l¹i cµng lµm nỉi bËt h×nh ¶nh ng­êi ®i rõng. => Con ng­êi nh­ ®ang to¶ s¸ng.- Mïa xu©n : “Ngµy xu©n m¬ në tr¾ng rõng Nhí ng­êi ®an nãn chuèt tõng sỵi giang”* Bèn cỈp lơc b¸t tiÕp theo: => Lµ bé tranh tø b×nh: §«ng, xu©n, h¹, thu ®éc ®¸o. C©u lơc t¶ c¶nh, c©u b¸t t¶ ng­êi, nhÞp nhµng, c©n xøng, hoµn mÜ, cỉ ®iĨn.“ Ve kªu rõng ph¸ch ®ỉ vµng Nhí c« em g¸i h¸i m¨ng m«t m×nh”Mùa hè :Mùa ThuRừng thu trăng rọi hòa bình Nhớ ai tiếng hát ân tình thủy chung - Mïa ®«ng: “Rõng xanh hoa chuèi ®á t­¬i§Ìo cao n¾ng ¸nh, dao cµi th¾t l­ng”+Trªn nỊn rõng mïa ®«ng xanh th¼m,nh÷ng b«ng hoa chuèi ®á t­¬i bõng lªn nh­ ngän lưa Sù t­¬ng ph¶n hỵp lÝ vỊ mµu s¾c nh­ lµm trỴ l¹i rõng giµ.Ta vỊ, m×nh cã nhí taTa vỊ, ta nhí nh÷ng hoa cïng ng­êi+ “M¬ në tr¾ng rõng” => h×nh ¶nh ®Đp. Rõng nh­ bõng lªn vỴ tinh kh«i.+ “Ng­êi ®an nãn” cÇn mÉn chuèt tõng sỵi giang. “Chuèt” lµ ®éng tõ chØ hµnh ®éng tØ mØ ®Ĩ lµm ãng lªn tõng sỵi giang. S¾c xu©n nh­ ngêi s¸ng lªn d­íi bµn tay con ng­êiNhí khi giỈc ®Õn giỈc lïngRõng c©y nĩi ®¸ ta cïng ®¸nh T©yNĩi gi¨ng thµnh luü s¾t dµyRõng che bé ®éi, rõng v©y qu©n thïMªnh m«ng bèn mỈt s­¬ng mï§Êt trêi ta c¶ chiÕn khu mét lßngAi vỊ ai cã nhí kh«ng?Ta vỊ ta nhí Phđ Th«ng, ®Ìo GiµngNhí s«ng L«, nhí phè RµngNhí tõ Cao -L¹ng, nhí sang NhÞ HµNh÷ng ®­êng ViƯt B¾c cđa ta§ªm ®ªm rÇm rËp nh­ lµ ®Êt rungQu©n ®i ®iƯp ®iƯp trïng trïng¸nh sao ®Çu sĩng b¹n cïng mị nan.D©n c«ng ®á ®uèc tõng ®oµnB­íc ch©n n¸t ®¸, mu«n tµn lưa bayNgh×n ®ªm th¨m th¼m s­¬ng dµy§Ìn pha bËt s¸ng nh­ ngµy mai lªnTin vui chiÕn th¾ng tr¨m miỊnHoµ B×nh, T©y B¾c, §iƯn Biªn vui vỊVui tõ §ång Th¸p, An KhªVui lªn ViƯt B¾c, ®Ìo De, nĩi HångAi vỊ ai cã nhí kh«ng?Ngän cê ®á th¾m giã lång cưa hangN¾ng tr­a rùc rì sao vµngTrung ­¬ng, ChÝnh phđ luËn bµn viƯc c«ng§iỊu qu©n chiÕn dÞch Thu-§«ngN«ng th«n ph¸t ®éng, giao th«ng më ®­êngGi÷ ®ª, phßng h¹n, thu l­¬ngGưi dao miỊn ng­ỵc, thªm tr­êng c¸c khu...ë ®©u u ¸m qu©n thïNh×n lªn ViƯt B¾c: cơ Hå s¸ng soië ®©u ®au ®ín gièng nßiTr«ng vỊ ViƯt B¾c mµ nu«i chÝ bỊnM­êi l¨m n¨m Êy, ai quªnQuª h­¬ng C¸ch m¹ng dùng lªn Céng hoµM×nh vỊ m×nh l¹i nhí taM¸i ®×nh Hång Th¸i, c©y ®a T©n Trµo...c- Nhớ tháng ngày kháng chiến :- Oai hùng, vẻ vang. “Nhớ đường Việt Bắc, của ta Gửi dao miền ngược, thêm trường các khu”- Quân dân, xuôi ngược gắn bó một lòng  Giàu chất sử thi.3) Niềm tin vào Bác,vào Đảng,vào Việt Bắc: (Câu 83-90)- Kính trọng sâu sắc.- Đất anh hùng con người trung kiên.“U ám quân thù” “ Cụ hồ sáng soi”“Ở đau đau đớn quân thù” “Trông về Việt Bắc mà nuôi chí bền”! Tương phản, nhấn mạnh (Nghệ thuật).Hình ảnh Bắc ở Việt Bắc “Với bài này, hồn thơ cũng như nghề thơ của Tố Hữu chím rộ không phải một cây bút trong tay Tố Hữu nữa, mà nhiều ngọn bút nở cùng một lúc, bút tả tình, bút tả cảnh, bút tả người.III. KẾT LUẬN Đoạn trích là khúc hát giao duyên giữa hai miền xuôi ngược, thắm đượm tình cảm của đồng bào Việt Bắc với cách mạng, với Bác Hồ. Nổi bật là sự oai hùng và niềm tin vào chiến thắng của nhân dân ta.IV. GHI NHỚ : Tr 114 (SGK )1.Nội dung chính của bài thơ Việt Bắc là gì?a, Ca ngợi cuộc chiến hào hùng của dân tộcb, Khúc hát ngợi ca con ngừơi và cảnh sác núi rừng Việt Bắc .c, Khúc hát ca ngợi tình đồng chí, đồng đội trong kháng chiến.d. Khúc hát ca ngợi tình cảm ân tình, thủy chung của các chiến sĩ ta đối với nhân dân Việt Bắc.CỦNG CỐ : 2. Biểu hiện rõ nét nhất của chất ca dao trong bài thơ Việt Bắc được biểu hiện ở ý náo sau ? a,Thể thơ lục bát. b,Hình ảnh thiên nhiên và con người đậm sắc măù dân tộc .c,Hình thức đối đáp giao duyên mình và ta .d, Các biện pháp nghệ thuật ẩn dụ, hốn dụ phong phú .DẶN DỊ : - Học thuộc đoạn trích- Làm bài tập 1&2 (SGK)Phân tích nghệ thuật độc đáo của “Việt Bắc”Soạn bài mới : Phát biểu theo chủ đề.( G/V cho các em tự chọn chủ đề và thuyết trình trong tiết học tới )ÔN LUYỆN Hãy phân một đoạn thơ mà em thích nhất.- Hãy trình bày ý kiến của mình về ý kiến sau: “Biểu hiện của bài thơ VB của Tố Hữu đậm đà tính dân tộc”-Xin chân thành cảm ơn quý Thầy Cơ cùng các em học sinh đã xem và tải bài ( Tố Hữu ) Phần một.Rất mong được sự đĩng gĩp chân thành của quý Thầy Cơ .( Văn Thị Bích Liên Trường THPT An Mỹ - TX- TDM- Bình Dương.)Cảm ơn quý thầy cô