Bài giảng môn học Ngữ văn lớp 12 - Tiết 79-80: Số phận con người (2 tiết)

TRƯỜNG THPT BÀN TÂN ĐỊNHVĂN 12 - TIẾT 79-80: SỐ PHẬN CON NGƯỜI (2 TIẾT)TÁC GIẢ: ĐẶNG THỊ HUÂN* Kiểm tra bài cũ: Em hãy phân tích nhân vật Tnú trong tác phẩm “Rừng xà nu”?Qua nhân vật Tnú chúng ta thấy được con người Việt Namđã phải chịu những mất mát đau thương từ trong cuộc chiến chống Mĩ nhưng vẫn kiên cường bất khuất, nén chịu nỗi đau của mình để sống và chiến đấu cho nền độc lập.Đó là những phẩm chất tốt đẹp mà chúng ta luôn tự hào nhưng không chỉ chúng ta mà nhân dân Nga cũng từng chịu những mất mát hi sinh to lớn trong cuộc chiến tranh chống phát xít Đức. Trong hoàn cảnh như thế người dân Nga đã làm gì? Ở họ toát lên những phẩm chất nào? Chúng ta cùng đến với con người Nga qua tác phẩm “Số phận con người” của Sô-lô-khốp. -Sô-lô-khốp (1905-1984), sinh ở tỉnh Rô-x tốp trên thảo nguyên sông Đông nên gắn bó với con người và cảnh vật sông Đông Ông từng tham gia chiến tranh vệ quốc và nội chiến nên thấu hiểu những vinh quang và đau khổ của con người Nga Ông từng làm nhiều nghề để kiếm sống và luôn có tinh thần tự học cao Chân dung Sô-lô-khốp(1905-1984)I. TÌM HIỂU CHUNG 1.TÁC GIẢ Trình bày những hiểu biết của em về cuộc đời và sự nghiệp sáng tác của tác giả?-Là nhà văn Xô-viết lỗi lạc đã nhận các giải thưởng văn học Lê-nin, VH quốc gia, giải Nobel VH 1965.-Thông qua tác phẩm của mình tác giả muốn nói 1 cách trung thực về sự thật , củng cố trong lòng người đọc niềm tin vào tương lai , tin vào sức mạnh của mình có khả năng xây dựng tương lai TÌM HIỂU CHUNG1. Tác giả - Tác phẩm chính : Truyện sông Đông, Thảo nguyên xanh, Sông Đông êm đềm, Đất vỡ hoang - Ông coi sứ mạng cao cả nhất của nghệ thuật là ca ngợi nhân dân - người lao động, nhân dân-người xây dựng, nhân dân- người anh hùng Bản đồ sông ĐôngQuê hương sông Đông2Truyện ngắn “Số phận con người”Truyện sáng tác 1957, là cột mốc quan trọng mở ra chân trời mới cho văn học Xô viết. Văn bản trích nằm ở phần kết thúc câu truyện. a. Hoàn cảnh ra đời Thời gian ra đời của tác phẩm ?I. TÌM HIỂU CHUNG b. Bố cục, tóm tắt văn bản:- Cốt truyện: Truyện lồng trong truyện Tác giả thuật lại câu chuyệncủa Xô-cô-lốpXô-cô-lốp kể chotác giả nghe câu chuyện đời mình. - Bố cục: 3 phần:Phần 1: Từ đầu.nghịch cát đấy”:Xô-cô-lốp trong và sau chiến tranh Phần 2: Tiếp đógối ướt đẫm nước mắt”: Xô-cô-lốp từ khi gặp Va-ni-aPhần 3: Còn lại: Trữ tình ngoại đề Bố cục Bố cục của tác phẩm? Tóm tắt văn bảnTrước chiến tranh: An-đrây Xô-cô-lốp có một gia đình hạnh phúc.Bị thươngbị bắt làm tù binh,bị tra tấn dã man.Tham gia chiến tranhVợ và ba con bị chết.Cô độc, khôngnhà cửa, không quê hươngLàm nghề lái xe tải.Nhận bé Vanialàm con.Cuộc sống của haicha con.Họthường xuyên chuyển chỗ ở.Hãy tóm tắt tác phẩm?Trong chiến tranh Sau chiến tranh I. TÌM HIỂU CHUNG Gia đình Xô-cô-lốp- vợ và 3 con Trong chiến tranhKhi chiến tranh kết thúc Chủ đề của tác phẩmb. Chủ đề -Số phận của con người trong và sau chiến tranh. Đồng thời ca ngợi tấm lòng nhân hậu, ý chí kiên cường của con người Nga - Bản thân bị thương, bị bắt, bị đày đọa.- Vợ và 2 con gái chết bom.- Con trai hi sinh vào ngày chiến thắng.II. ĐỌC-HIỂU VĂN BẢN 1. Số phận bất hạnh của Xô-cô-lốp trong và sau chiến tranh Xô-cô-lốpTrước chiến tranhSau chiến tranhNhóm 1Nhóm 2Nhóm 1-2Tác giả muốn nói lên điều gì?Học sinh thảo luận nhóm?Đứa con trai duy nhất, niềm hy vọng cuối cùng của anh đã bị một tên thiện xạ Đức bắn chết đúng ngày 9 tháng 5 năm 1945Trong người tôi như có cái gì đó vỡ tung raTôi trở về đơn vị như người mất hồn Cuộc đời Xô-cô-lốp tiêu biểu và phổ biến cho nhiều con người Xô viết trong chiến tranh. Vì độc lập và sự sống còn của dân tộc , Xô-cô-lốp đã phải chịu những mất mát và hi sinh to lớn b- Sau chiến tranh:- Xô-cô-lốp không nhà cửa, không quê hương nhưng cố kìm nén nỗi đau để sống:- Lái xe trong công việc lao động bình thường.Đau buồn, tìm chén rượu để giải sầu: “Tôi đã quá say mê cái món nguy hại ấy..”.II. ĐỌC-HIỂU VĂN BẢN Tâm trạng : Đêm nào cũng mơ thấy vợ con, gối đầm đìa nước mắt => Lên án chiến tranh phát xít tàn bạo gây ra những vết thương lòng không thể nào lành được Trước hoàn cảnh éo le đó, số phận của Xô- cô-lốp sẽ đi đến đâu? Liệu anh có chìm sâu trong tuyệt vọnghay vượt qua mọi thử thách của cuộc sống ? Chúng ta cùng tìm hiểu tiết 2HẾT TIẾT 1 Mời các em xem đoạn video về cuộc sống của Xô-cô-lốp và Va-ni-aSo phan con nguoi 3.flvXô-cô-lốpVa-ni-aTrước chiến tranhSau chiến tranhTố cáoCuộc sống ?Cuộc sống ?Tác giả muốn nói lên điều gì?Nhận Va-ni-a làm con Nhóm 1Nhóm 2Nhóm 1-22. Xô-cô-lốp từ khi gặp Va-ni-a Học sinh thảo luận nhóm Cảm xúc và tâm trạng của Xô-cô-lốp sau mấy lần nhìn thấy Va-ni-a?Việc Xô-cô-lốp nhận Va-ni-a xuất phát từ đâu?2. Xô-cô-lốp từ khi gặp Va-ni-a => Một quyết định xuất phát từ tình yêu thương không chút tính toán - Xô-cô-lốp nhìn thấy Va-ni-a đầy sự thương xót :quần áo rách bươm,mặt mũi lem luốcChính nét ngây thơ tội nghiệp đã khiến ông lái xe xúc động và nhận đứa bé cùng cảnh ngộ cô đơn như mình làm con Va-ni-a có những nỗi đau nào? Qua đó tác giả lại muốn nói lên điều gì?- Va-ni-a cũng là nạn nhân của chiến tranh : cha chết trận mẹ chết bom, không người thân, không quê hương =>Tố cáo chiến tranh phát xít đem lại nỗi đau cho nhân dân Nga - Sự xuất hiện của Va-ni-a làm cho Xô-cô-lốp nhòa đi những ám ảnh đau thương anh chăm sóc tỉ mỉ cho cuộc sống mới của đứa con nuôi bằng tình thương bộc trực vụng về của người cha : tắm rửa, mua quần áo =>Tình thương mới chữa được vết thương trong lòng quên bản thân và nỗi khổ của mình, đem tình thương ấp ủ chăm sóc Va-ni-a Người lính già có được hạnh phúc mới, niềm vui bất ngờ - Va-ni-a rất hạnh phúc, vô tưhồn nhiên đón nhận cuộc sốngmới trong sự chăm sóc và tình yêu thương của người cha =>Lòng nhân ái đã giúp 2 con người côi cút vượt qua nỗi cô đơn, hai trái tim lạnh giá đã ấm lên khi chụm lại bên nhau Tại sao khi Va-ni-a hỏi về chiếc áo bành tô Xô-cô-lốp đã nói dối ? Và chi tiết “Ban ngàynước mắt “ nói lên điều gì?Vì sao Xô-cô-lốp rời khỏi U-riu-pin-x cơ? Tâm trạng của anh ?=>Xô-cô-lốp một bản lĩnh kiên cường đã giấu kín nỗi đau quá khứ để dành trọn hạnh phúc và sự an toàn cho con - Xô-cô-lốp lái xe đụng phải con bò ..Anh rời khỏi U-riu-pin-x cơ. Khi gặp sóng gió của cuộc sống thực tại có Va-ni-a anh vẫn lạc quan và đầy tự tin để tiếp tục cuộc sống mới Qua nhân vật Xô-cô-lốp tác giả muốn nói lên điều gì?=> Một tính cách Nga khiêm nhường mà quảng đại, dũng cảm mà nhân ái bao dung, một ý chí nghị lực phi thường 3. Ý nghĩa lời trữ tình ngoại đề Em có suy nghĩ gì khi đọc lời bình luận ở đoạn 1?=> Đó là những suy nghĩ sâu sắc về tính cách Nga, về sự tiếp nối giữa các thế hệ, về nghĩa vụ và trách nhiệm, sự hi sinh vô tư của con người cho Tổ quốc Đoạn 1: Hai con người côi cút, ai hạt cát đã bị sức mạnh phủ phàng của bão tố chiế tranh thổi bạt tới những miền xa lạ Cái gì đang chờ đón họ phía trước? Thiêt́ nghĩ rằng con người Nga đó, con người có ý chí kiên cường, sẽ đứng vững được và sống bên cạnh bố, chú bé kia một khi lớn lên sẽ có thể đương đầu với mọi thử thách, sẽ vượt qua mọi chướng ngại trên đường đời nếu như Tổ quốc kêu gọi. Em có suy nghĩ gì khi đọc lời bình luận ở đoạn 2?Đoạn 2: Với nỗi buồn thấm thía ,tôi nhìn theo 2 bố con Có lẽ cuộc chia tay của chúng tôi sẽ thanh thản tốt đẹp hơn ; nhưng Va-niu-ska mới đi được ít bước , đôi chân lũn cũn chuệnh choạng , chợt quay lại nhìn tôi , vẫy bàn tay xíu xíu hồng hồng. Bỗng như có một bàn chân con vật nào đó mềm mại nhưng móng sắc nhọn bóp lấy tim tôi, và tôi vội quay mặt đi. Không, không phải những người đứng tuổi đã bạc đầu trong chiến tranh chỉ khóc trong chiêm bao đâu. Họ cũng khóc trong thực tại đấy. Cái chính ở đây là phải biết kịp thời quay mặt đi. Cái chính ở đây là đừng làm tổn thương trái tim em bé, đừng để cho em thấy những giọt nước mắt đàn ông hiếm hoi nóng bỏng lăn trên má anh.=>Đó cũng là số phận của con người từ quá khứ đến hiện tại, mơ ước một thế giới hòa bình, hạnh phúc cho trẻ trong sự hi sinh che chở, bao dung của người lớn các thế hệ cha anh với những trái tim nhân ái vô bờ Tổng kết nội dung và nghệ thuật của tác phẩm?III. Tổng kết * Nghệ thuật: Miêu tả sâu sắc tinh tế nội tâm nhân vật ; lối kể chuyện hấp dẫn sinh động; nhiều đoạn trữ tình ngoại đề xúc động * Nội dung :Tác phẩm đã tố cáo sự khốc liệt của chiến tranh ca ngợi bản lĩnh kiên cường và lòng nhân ái bao dung của người lính Nga Dặn dò 3. Đọc và soạn bài: Ông già và biển cả *Cần nắm vững: 1. Những nét chính về cuộc đời và sự nghiệp của Sô-lô-khốp ?2. Phân tích nhân vật Xô-cô-lốp?Từ đó nêu chủ đề tác phẩm?