Bài giảng môn học Ngữ văn lớp 12 - Tiết 23, 24: Tây tiến - Quang Dũng (Tiếp)

Tr­êng THPT M¹c ®Ünh chiA GRATEFUL DAY TO TEACHERS - 20/11NGÖÕ VAÊN LÔÙP 12Date1Taây Tieán (Quang Duõng) To insert your company logo on this slideFrom the Insert MenuSelect “Picture”Locate your logo fileClick OKTo resize the logoClick anywhere inside the logo. The boxes that appear outside the logo are known as “resize handles.” Use these to resize the object. If you hold down the shift key before using the resize handles, you will maintain the proportions of the object you wish to resize.Tr­êng THPT M¹C §ÜNH CHINg­êi so¹n : Vò Trung KiªnTiÕt thø 23, 2412/21/20162Néi dung tr×nh bµy ë hai tiÕt häcGiới thiệu chung Tác giả Hoàn cảnh sáng tác Bố cụcNội dung chínhNhớ về miền đất dữ dội , gắn liền với quãng đời chiến đấu gian khổNhững kỉ niệm đời chiến sĩHình ảnh đoàn quân Tây Tiến Lời thề thiêng liêng của người chiến binh Tây Tiến Date3Phương pháp giảng dạyCho HS thảo luận NhómChia sẻ với cả lớpCác bạn trong lớp là người bạn phản hồi tích cựcGiáo viên chốt ý.Date4I. Giới thiệu chungTác giả:(1921-1988) , Quang Dòng (Bïi §×nh DiÖm), quª §an Ph­îng – Hµ T©y. Tèt nghiÖp §HSP Hµ Néi nh­ng «ng kh«ng ®i d¹y mµ theo anh em ®i ®µn h¸t cho mét g¸nh h¸t. 19/8/1945 cã tham gia CMT8 Sau c¸ch m¹ng , «ng tham gia qu©n ®éi råi c«ng t¸c ë BBT b¸o v¨n nghÖ, sau chuyÓn sang nhµ xuÊt b¶n VH.1947 «ng lµ ®¹i ®éi tr­ëng cña ®oµn qu©n T©y TiÕn.Đa tài: Làm thơ, viết văn, vẽ tranh, là nhà thơ tài hoa, yêu nướcDate5I. Giới thiệu chungHoàn cảnh sáng tác“Tây Tiến” là tên một đơn vị bộ đội được thành lập năm 1947,có nhiệm vụ phối hợp với bộ đội Lào đánh tiêu hao lực lượng Pháp, bảo vệ biên giới Việt –Lào và vùng Tây Bắc nước ta.Địa bàn hoạt động của “Tây Tiến” khá rộng, từ Châu Mai,Châu Mộc sang Sầm Nưá rồi vòng về Thanh Hoá.12/21/20166I. Giới thiệu chungHoàn cảnh sáng tácQuang Dũng là đại đội trưởng trong đoàn quân TT. Chiến sĩ TT phần đông là người Hà Nội.Tuy chiến đấu trong hoàn cảnh vô cùng gian khổ,địa bàn hoạt động hiểm trở,vật chất thiếu thốn,bệnh tật hoành hànhnhưng các anh vẫn phơi phới tinh thần lãng mạn anh hùng.1948, Quang Dũng chuyển sang đơn vị khác. Nhớ đơn vị cũ,Quang Dũng viết “Tây Tiến ” tại Phù Lưu Chanh (Hà Tây) nhân dịp Đaị hội toàn quân liên khu ba. Lúc đầu bài thơ có tên là “Nhớ Tây Tiến”. 12/21/20167I. Giới thiệu chungBố cục (4 phần):Câu 1-14: Nçi nhí vÒ mét miÒn ®Êt d÷ déi g¾n liÒn víi qu·ng ®êi chiÕn ®Êu gian khæ Câu 15-22: Nh÷ng kØ niÖm cña ®êi chiÕn sÜ Câu 23-30: H×nh ¶nh ®oµn qu©n T©y TiÕn Câu 31-34: Lêi thÒ thiªng liªng cña ng­êi chiÕn sÜ 12/21/20168II. Nội dung chínhNçi nhí vÒ mét miÒn ®Êt d÷ déi g¾n liÒn víi qu·ng ®êi chiÕn ®Êu gian khæ12/21/20169II.Nội dung chính .12/21/201610Nçi nhí vÒ mét miÒn ®Êt d÷ déi g¾n liÒn víi qu·ng ®êi chiÕn ®Êu gian khæGiôùi thieäu khaùi quaùt noãi nhôù“Tây tiến ơi!”: tiếng gọi thiết tha “rừng núi” vùng Tây Bắc“Nhớ” “chơi vơi” không thể định hình và định lượng  Câu cảm + điệp từ + từ láy + vần “ơi” nhấn mạnh nỗi nhớ mênh mang, ngàn trùng tha thiết.II. Nội dung chính 12/21/201611II.Nội dung chính .Anh (chị) hãy kể tên những địa danh được tác giả miêu tả trong đoạn thơ thứ nhất ?Việc sử dụng những địa danh lạ tai đó có ý nghĩa HS Thảo luận và phát biểuDate12Nçi nhí vÒ mét miÒn ®Êt d÷ déi g¾n liÒn víi qu·ng ®êi chiÕn ®Êu gian khæB, Rừng núi Tây Bắc trong nỗi nhớ của nhà thơb1. Thiên nhiên hoang vu, hùng vĩ và hiểm trở.Địa danh xa lạ:Sài Khao Mường LátMường HịchMai ChâuII. Nội dung chính Liệt kê những vùng đất xa xôi, hoang vu, hẻo lánh, xa ngái.12/21/201613Nçi nhí vÒ mét miÒn ®Êt d÷ déi g¾n liÒn víi qu·ng ®êi chiÕn ®Êu gian khæRừng núi Tây Bắc trong nỗi nhớ của nhà thơb1. Thiên nhiên hoang vu, hùng vĩ và hiểm trở.Thời tiết khắc nghiệt:Sương lấpMưa xa khơiII. Nội dung chính Tả thựcSương dày đặcMưa mịt mù12/21/201614I. Nội dung chính Anh (chị) hãy tìm những câu thơ miêu tả sự hiểm trở, hùng vĩ của núi rừng Tây Bắc ? Điều đó có ý nghĩa như thế nào trong việc tả thực cuộc hành trình của những người lính Tây Tiến ?HS Thảo luận và phát biểu Date15Rừng núi Tây Bắc trong nỗi nhớ của nhà thơb1. Thiên nhiên hoang vu, hùng vĩ và hiểm trở.Địa thế hiểm trở:Dốc: khúc khuỷa > tả thực -> biGục lên súng mũ bỏ quên đời -> lối nói giảm -> hùng -> lãng mạn: chết trên đường hành quân-> cái chết nhẹ nhàng thanh thảnII. Nội dung chính gian khổhi sinh Gian khổ tột cùng, hào hùng tột bậc = lòng yêu nước12/21/201618I.Nội dung chính Anh (chị) hãy tìm ra những nét thơ mộng mang đậm hương vị cuộc sống của thiên nhiên núi rừng Tây Bắc ?HS Thảo luận và phát biểuDate19Nçi nhí vÒ một miÒn ®Êt d÷ déi g¾n liÒn víi qu·ng ®êi chiÕn ®Êu gian khæ Rừng núi Tây Bắc trong nỗi nhớ của nhà thơb2. Thiên nhiên TB thơ mộng mang hương vị cuộc sống.Thiên nhiên thơ mộng:“Hoa về” : hương hoa lan tỏa“Đêm hơi”: khí lạnh tỏa ra từ đá núi và sương đêmII. Nội dung chính 12/21/201620Nçi nhí vÒ một miÒn ®Êt d÷ déi g¾n liÒn víi qu·ng ®êi chiÕn ®Êu gian khæ Rừng núi Tây Bắc trong nỗi nhớ của nhà thơb2. Thiên nhiên TB thơ mộng mang hương vị cuộc sống.Thiên nhiên thơ mộng:“nhà ai mưa xa khơi”: những nếp nhà ẩn hiện trong màn mưaII. Nội dung chính Hình ảnh thi vị, lãng mạn, câu thơ nhiều âm tiết mang thanh bằng, âm điệu trầm lắng =>Cảnh vật lung linh huyền ảo12/21/201621Nçi nhí vÒ một miÒn ®Êt d÷ déi g¾n liÒn víi qu·ng ®êi chiÕn ®Êu gian khæ Rừng núi Tây Bắc trong nỗi nhớ của nhà thơb3. Thiên nhiên TB thơ mộng mang hương vị cuộc sống.Hương vị cuộc sống:“cơm lên khói”“thơm nếp xôi”II. Nội dung chính tả thựcBữa cơm nóngHương thơm nếp mới12/21/201622I. Nội dung chính Quê hương ta lúa nếp thơm nồng.Tranh Đông Hồ gà lợn nét tươi trong.Sáng mát trong như sáng năm xưa.Date23Nçi nhí vÒ một miÒn ®Êt d÷ déi g¾n liÒn víi qu·ng ®êi chiÕn ®Êu gian khæ Rừng núi Tây Bắc trong nỗi nhớ của nhà thơb3. Thiên nhiên TB thơ mộng mang hương vị cuộc sống.Hương vị cuộc sống:“mùa em thơm nếp xôi”-> điễn đạt tài hoa“mùa em” II. Nội dung chính Mùa lúa chínMùa nếp thơmMùa của tình quân dân  cuộc sống bình dị + tình quân dân ấm áp -> lạc quan => Vẻ đẹp tâm hồn người lính12/21/201624Sơ kếtVẻ đẹp thiên nhiên Tây Bắc và người lính Tây Tiến được thể hiện bằng bút pháp vừa đậm chất hiện thực vừa mang màu sắc lãng mạnSự kết hợp linh hoạt giữa thanh bằng và thanh trắc tạo nên tính nhạc; ngôn ngữ giàu chất tạo hình -> trong thơ có họa Hồn thơ mạnh mẽ + tài hoa của người chiến sĩ – thi sĩ Quang Dũng12/21/201625II. Nội dung chính 2. Những Kỉ niệm đời chiến sĩ.GV: Gọi HS đọc diễn cảm đoạn thơ thứ 212/21/201626II. Phân tích12/21/201627II. Nội dung chính Date28II. Nội dung chínhAnh (chị) hãy cho biết bốn câu thơ đầu Tác giả miêu tả cảnh tượng gì ? Cách miêu tả có gì đặc sắc ? HS Thảo luận và phát biểuDate29 2. Những Kỉ niệm đời chiến sĩ. A, Đoạn thứ hai mở ra một thế giới khác của Tây Bắc: một Tây Bắc tươi mát, mĩ lệ, tài hoa và duyên dáng.Hình ảnh của một đêm liên hoan văn nghệ thắm tình quân dânRất thực mà cũng không kém phần mơ mộng. bất ngờ, bừng sáng, tưng bừng“Bừng” cuộc sống vất vả gian truân của người lính cũng có những giờ phút tươi vui. Hội đuốc hoa: đốt đuốc để vui chơi  ẩn ý bông đùa, có sự chuyển nghĩa (hoa chúc – tân hôn)II. Nội dung chính 12/21/2016302. Những Kỉ niệm đời chiến sĩ. Nét vui vẻ, tinh nghịch của những người lính, niềm mơ ước về một tương lai tươi sáng.“Kìa em” thể hiện sự trầm trồ, bất ngờ đến ngỡ ngàng cùng niềm vui chào đón. Có hai cách hiểu Các cô gái ở địa phương nơi các anh đóng quân đến góp vui văn nghệ cho thắm tình quân dân. Các chàng lính trẻ tinh nghịch đóng giả gái cho đêm hội trại thêm vui.II. Nội dung chính 12/21/2016312. Những Kỉ niệm đời chiến sĩ. Nét vui vẻ, tinh nghịch của những người lính, niềm mơ ước về một tương lai tươi sáng. Trong niềm vui của đêm hội trại, các chiến sĩ đã thả hồn mình theo tiếng khèn, tiếng nhạc.“Nhạc về Viên Chăn xây hồn thơ”Tâm hồn người lính tràn đầy ý thơ, họ mơ về ngày mai, một ngày không xa, sẽ được chung vui nhảy múa trong cảnh hoà bình tại thủ đô nước bạn.Thể hiện sự lạc quan, niềm tin vào chiến thắng.II. Nội dung chính 12/21/2016322. Những Kỉ niệm đời chiến sĩ. B, Rừng núi Tây Bắc trong buổi chiều giăng mắcTrong bức tranh, mọi đường nét hình ảnh đều không rõ nét, lung linh, mơ màng.Một buổi chiều sương khói, mang sắc màu huyền thoại bí ẩn phảng phất nỗi buồn.Thân lau lả lướt, mềm mạiDòng nước chảy xiết, điểm xuyết bởi “hoa đong đưa”Con thuyền độc mộc đơn côi với dáng người huyễn hoặc. II. Nội dung chính  Nhịp thơ tinh tế hơn, lãng mạn hơn. Hình ảnh dáng người mờ ảo trong sương chiều Châu Mộc gợi nỗi buồn hiu hắt, cộng thêm “hồn lau nẻo bến bờ” lại càng làm cho không gian giống như một bức tranh lụa cổ pha sắc lạnh.12/21/2016333. Chân dung người chiến binh Tây Tiến.II. Nội dung chính GV: Gọi HS đọc diễn cảm đoạn thơ thứ ba.HS đọc đoạn thơ12/21/201634Date353. Chân dung người chiến binh Tây Tiến. A, Người lính và hiện thực khắc khổ, sự hi sinh anh dũng. Quang Dũng, những câu thơ mang nghi án văn chươngQuang Dũng, những vần thơ tuyệt bút về chân dung người lính.Kiểu mơ mộng tiểu tư sản, bi luỵ hay vẻ dẹp chân giá ?Kì hình dị tướng hay dáng vẻ tiều tuỵ“không mọc tóc” : bệnh sốt rét rừng“xanh màu lá” : xanh da, xanh lá Hiện thực trần trụi, nghiệt ngã, khắc khổII. Nội dung chính 12/21/2016363. Chân dung người chiến binh Tây Tiến. Người lính vẻ đẹp lãng mạn, hào hoa. “ Đêm mơ Hà Nội dáng kiều thơm”So sánh: “Cỏ mềm thơm mãi dấu chân em” (N. Đ.Thi)Vất vả, dữ dội là thế mà không vơi lãng mạn.Một thoáng kỉ niệm êm đềm ấy như tiếp thêm sức mạnh cho họ trong cuộc chiến đấu, giống như một bóng cây mát, một miếng nước ngọt đối với người khách bộ hành trên sa mạcII. Nội dung chính Suy cho cùng, thước đo phẩm giá của mỗi người chưa phải là ở chỗ mộng mơ, thương nhớ mà cái chính là ở hành động. Giữa núi rừng miền Tây hoang vu, vô cùng khắc nghiệt ấy, nếu người lính không biết thi vị hoá cuộc sống vì một mục đích cao xa hơn thì họ sẽ bị chết chìm trong hiện thực trước khi gục ngã trước kẻ thù.12/21/2016373. Chân dung người chiến binh Tây Tiến. C, Người lính tinh thần chiến đấu, hi sinh anh dũng. Dẫu cho thiếu thốn, kham khổ là vậy, nhưng đối lập với dáng vẻ tiều tuỵ của người lính Tây Tiến là vẻ đẹp của tâm hồn, của ý chí ngời sáng.“Mắt trừng gửi mộng qua biên giới”“ Rải rác biên cương khúc độc hành”“dữ oai hùm”“trừng gửi mộng”“chẳng tiếc đời xanh”II. Nội dung chính Oai phong, lẫm liệtTin tưởng vào chiến thắng12/21/2016383. Chân dung người chiến binh Tây Tiến. C, Người lính tinh thần chiến đấu, hi sinh anh dũng. Những người lính lúc sống mang lí tưởng cao đẹp như vậy, khi ra đi cũng rất đỗi hào hùng. Trong bài không ít lần Quang Dung đề cập đến sự hi sinh, nhưng lần nào ông cũng dành cho họ những vần thơ thanh giản và kiêu hùng nhất.Ông đã dành những câu văn trang trọng nhất để tả thực sự hi sinh của người lính Tây Tiến “Áo bào thay chiếu anh về đất Sông Mã gầm lên khúc độc hành”II. Nội dung chính Cách nói ngược: “Áo bào”Cách nói giảm (khinh ngữ): “ về đất” Người lính Tây Tiến tự nguyện hi sinh một cách âm thầm lặng lẽ cho Tổ Quốc. Họ cống hiến “đời xanh” một cách vô danh, họ anh hùng mà không tự biết mình là anh hùng.Sự hi sinh của các anh thanh thản như sự trở về với cội nguồn “lá rụng về cội”. Đất mẹ như giang rộng cánh tay đón những đứa con trung hiếu vào lòng.Trước sự hi sinh thầm lặng đó, chỉ có con sông Mã như một chứng nhân, giờ đây thay mặt đồng đội, thay mặt quê hương, thay mặt những người còn sống cất lên khúc nhạc trầm hùng đưa tiến người chiến binh Tây Tiến về đất.12/21/201639II. Nội dung chínhÁo bào thay chiếu anh về đấtDate40II. Nội dung chính3. Lêi thÒ thiªng liªng cña ng­êi chiÕn sÜ HS ®äc diÔn c¶m khæ th¬ cuèi.Date41II. Nội dung chính3. Lêi thÒ thiªng liªng cña ng­êi chiÕn sÜNhÞp th¬ chËm, giäng th¬ buån, nh­ng linh hån cña ®o¹n th¬ vÉn ngêi s¸ng nÐt bi hïng. §ã lµ tinh thÇn “ nhÊt khø bÊt phôc hoµn”.So s¸nh víi hai c©u th¬ cña NguyÔn §×nh Thi: “ Ng­êi ra ®i ®Çu kh«ng ngo¶nh l¹i Sau l­ng thÒm n¾ng l¸ r¬i ®Çy”Hay h×nh ¶nh ng­êi li kh¸ch trong th¬ cña Th©m T©m “ Li kh¸ch ! li kh¸ch ! Con ®­êng nhá ChÝ nhín ch­a vÒ bµn tay kh«ng, Th× kh«ng bao giê nãi trë l¹i Ba n¨m mÑ giµ còng ®õng mong.”Date42II. Nội dung chính3. Lêi thÒ thiªng liªng cña ng­êi chiÕn sÜVËy cßn trong T©y TiÕn cña Quang Dòng+ “mïa xu©n Êy”, võa lµ ®iÓm mèc khëi ®Çu cho chuyÕn ®i “kh«ng hÑn ­íc”, nh­ng còng lµ qu·ng “®êi xanh” ®Ñp ®Ï cña nh÷ng chiÕn binh T©y TiÕn ngµy nµo. Nh÷ng ng­êi lÝnh m·i m·i tuæi hai m­¬i.+ C©u th¬ cuèi ng¾t ®­îc ng¾t lµm ®«i nh­ tiÕng nÊc nghÑn ngµo, vÇn tr¾c cña tõ “Nøa” nh­ mét dÊu chÊm lÆng ®i ®Ó råi båi håi xóc ®éng kh¼ng ®Þnh “ch¼ng vÒ xu«i”=> “T©y TiÕn mïa xu©n Êy” ®· thµnh mét thêi ®iÓm mét ®i kh«ng trë l¹i, mét vÕt ch¹m kh¾c vµo lÞch sö ®Êu tranh vÖ quèc vÜ ®¹i cña d©n téc ta. Lêi ­íc hÑn còng lµ lêi thÒ s¾t ®¸, danh dù cña anh bé ®éi cô HåDate43KÕt luËn12/21/201644KÕt luËnDate45KÕt luËnDate46KÕt luËnDate47KÕt luËnDate48Cñng cè – dÆn dßGV: Cho HS xem tranh có hình ảnh liên quan đến nội dung tác phẩm vừa học.HS: Bằng sự liên tưởng của mình, các em sẽ đọc những câu thơ trong bài có liên quan đến bức tranh.Người ở nhóm nào đọc được được đúng, nhanh, nhiều nhất nhóm đó sẽ chiến thắng.Date49Cảm ơn quí Thầy Cô Date50