Bài giảng môn học Ngữ văn lớp 12 - Giữ gìn sự trong sáng của Tiếng Việt

BÀI GIẢNG ĐIỆN TỬ Văn 12Tên bàiGiữ gìn sự trong sáng của Tiếng ViệtTrường THPT Mỹ Phước Tây GV soạn :Lỗ Văn Lã I.Giữ gìn sự trong sáng của Tiếng Việt1.Cơ sở lý thuyết:Em có nhận xét gì về các trường hợp nói ( viết )sau đây ? a.Thằng Bít xinh nghỉ dì nó đao .b. Bắt con cá gô,bỏ tong gổ,nó nhảy gồ gồ.c.Nghe tiếng gõ cửa,lão thân chinh ra mở cửa.d.Sứ nước ngoài biết mình dại,đành vuốt bụng vào cung yết kiến vua Nam.e.Qua tác phẩm đã cho ta thấy tinh thần anh dũng của giaicấp công nhân vùng mỏ.Hoặc gây hiểu nhầm thông tin cần biểu đạt,hoặc tạo trò cười cho người nghe ( người đọc )cho nên hiệu quả giao tiếp không cao.Khi nói( viết ),ta cần tuân theo hệ thống chuẩn mực có tính đặc thù của TV về phát âm,chữ viết,về dùng từ, đặt câu,về cấu tạolời nói,bài văn.Sự biến đổi nghĩa trong 2 câu thơ sau đâycó vi phạm sự trong sáng của TV không ?“ Ngày ngày mặt trời đi qua bên lăng,Thấy một mặt trời trong lăng rất đỏ.”( Viễn Phương )Từ “ mặt trời”trong câu 2 sử dụng nghĩa mới:Hồ Chí Minh cũng được xem như mặt trờimang lại ánh sáng, sự sống hạnh phúc cho nhân dân VN,sống mãi trong lòng dân như mặt trời vũ trụ Không vi phạm tính trong sáng của TV vìtuân theo quy tắc chuyển nghĩa của từ ( theophép ẩn dụ ) & người đọc vẫn lĩnh hội được. Những sự chuyển đổi nghĩa linh hoạt & sáng tạo,phù hợp với quy tắc chungvẫn được chấp nhận ( trong sáng ).Em có nhận xét gì về các trường hợp nói ( viết )sau đây ?a.Nơi mà internet free,mọi sinh viên đều có thểonline 24/24 mà không cần phải có mặt,chỉ cầnstatus luôn available.Theo ý của Vietchanel thì“treo nick đi học”chính là slogan ( khẩu hiệu )xứng đáng nhất cho giới trẻ hiện đại và là biểu hiện rõ nhất của xã hội giao tiếp bằng internet. b.Qua talk show ấy,tôi mới biết nam cascadeurđó vốn chỉ là một amateur mà thôi.c.Nữ diễn viên đó thích đi shopping,thích dự các buổi party và hay tỏ ra là “Xì-tin”thứ thiệtbằng việc phô bày underwear mỗi khi xuất hiệntrước camera của phóng viên. Người đọc ( người nghe ) khó hiểu đúngvà đầy đủ nội dung thông tin : do việc lạm dụng từ nước ngoài ( dù TV sẵn có từ ngữ tương xứng ) của người nói ( người viết ).Tiếng Việt có thể vay mượn từngữ nước ngoài khi thật cần thiết( những yếu tố tích cực ) để làm giàu vốn từ dân tộc.Cần tránh lai căng,lạm dụng từ ngoại lai để giữ cho TV được trong sáng.Em hãy nhận xét ngôn phong của các nhân vật giao tiếp ở tình huống 1 ( SGK ) và ở tình huống 2 dưới đây :“ Thấy Thuý Liễu bưng mặt khóc, ông đập bàn đánh thình,đứng phắt dậy:Mày còn oán nỗi gì ? Thuốc cắt cho mày tự tao phải thân hành lên Hà Nội để cân,mà mày khôngchịu chăm uống.Biết thế,tao cứ kệ xác mẹ mày cho xong.Hay mày muốn cùng ngồi tù thì ông chovào cả một thể. Ông không thương nữa.Thuý Liễu khóc hu hu nói:Con lạy cậu,cậu đừng mỉa con thế !Ông thèm mỉa mày à ?Con vú run cầm cập,bẩm :Bẩm cụ lớn,có tên Vũ Khắc Điệp xin vào hầu .đang lúc thịnh nộ,vả ngờ con vú đã nghe rõcâu chuyện,nên ông trợn mắt, đập bàn gắt:- Mặc kệ nó !Chờ con vú đi ra, ông Phủ quay lại Thuý Liễu hất hàm hỏi :Tao đã định thế,mày có theo không ? Đồ mất dạy !” Hai nhân vật trong tình huống 1 ( SGK ) giao tiếp với nhau bằng thái độ và ngôn từnhã nhặn lịch sự,biểu lộ nét văn hoá trong ứng xử nói năng.Trái lại,nhân vật ông Phủtrong tình huống 2 thì lại dùng nhiều lớp từ ngữ “sống sượng”,khiếm nhã khi nói chuyện với con gái và người ở.Ta cần học hỏi ngôn phong ở tình huống 1 vì lời người xưacó câu :“ Lời nói chẳng mất tiền mua,Lựa lời mà nói cho vừa lòng nhau.”Hay :“ Người thanh,tiếng nói cũng thanh,Chuông kêu đánh khẽ bên thành cũng kêu.” ( ca dao ) Ngôn phong giao tiếp phải thể hiện được vẻ thanh lịch,nét văn hoácủa con người. Giữ gìn sự trong sángcủa TVQua các tình huống trên,em hãy cho biếtTV có phẩm chất gì đáng trân trọng ?Nội dung cụ thể của nó ra sao ?Ghi nhớ Sự trong sáng là một phẩm chất củaTV.Nó được biểu hiện ở nhữngphương diện chủ yếu : tính chuẩn mực,có quy tắc của TV;sự không lai căng,pha tạp & tính lịch sự,văn hoá trong lời nói, 2.Luyện tập Bài tập 1Các cụm từ mà Nguyễn Du & Hoài Thanhdùng có chính xác không ? Khả năng thaythế của các từ khác ra sao ? Qua các chi tiết trong Truyện Kiều , ta thấy được tính chuẩn xác của việc dùng từ ngữ ở 2 tác giả trên. Bởi các từ này đã lột tả được chân xác phẩm cách của các nhân vật mà các từ ngữ khác không thể thay thế được. Dùng từ trong sáng .Bài tập 2Để các câu văn đã cho ( SGK ) trở nên trong sáng,theo em,ta cần bổsung các dấu câu nào ? Bổ sungnhư thế nào ? Cách bổ sung dấu câu :Tôi có lấy ví dụ về một dòng sông . Dòng sông vừa trôi chảy ,vừa phải tiếp nhận - dọc đường đi của mình - những dòng nước khác . Dòng ngôn ngữ cũng vậy-một mặt nó phải giữ bản sắc cố hữu của dân tộc , nhưngnó không được gạt bỏ , từ chối những gì mà thời đạimang lại.Bài tập 3Theo em,các từ ngữ được dùng trong câu đã cho ( SGK ) là thiết yếu và không còn từ tương xứng trong TV để thay thế ? Không nhất thiết phải dùng những từ này khi mà TV đã có những từ tương xứng để thay thế. Đây là hiện tượng lai căng cần điều chỉnhđể giữ gìn sự trong sáng của TV. Cần thay :-File = tệp tin - Hacker = kẻ đột nhập trái phép hệ thống máy tính .