Bài giảng môn học Ngữ văn lớp 12 - Đọc văn: Người lái đò sông đà (trích) - Nguyễn Tuân (Tiếp)

Đọc vănNgười láI đò sông đà (Trích) Nguyễn TuânNguyễn Tuân (1910-1987)Những bức tranh chân dung Nguyễn TuânI. Tiểu dẫn1. Tập tuỳ bút “Sông Đà”- Hoàn cảnh sáng tác: Xuất bản năm 1960, gồm 15 thiên thiên tuỳ bút và một bài thơ phác thảo. Đây là kết quả của nhiều dịp ông đến với Tây Bắc, đặc biệt là chuyến đi thực tế vào năm 1958.- Nội dung: Phong cảnh Tây Bắc hùng vĩ, thơ mộngCon người Tây Bắc dũng cảm, lao động, chiến đấu không mệt mỏi.2. Bài tuỳ bút “Người lái đò sông Đà”- Xuất xứ: Được in trong tập tuỳ bút “Sông Đà”- Nội dung: Thiên nhiên: Sông Đà Con người: Ông lái đò=> Một Nguyễn Tuân mới mẻ, khát khao hoà nhịp với đất nước và cuộc đời Phong cách nghệ thuật độc đáo: Uyên bác, tài hoa, cảm giác và liên tưởng phong phúHèNH ẢNH CON SễNG ĐÀ TRấN BẢN ĐỒII. Đọc hiểu văn bản1. Hình ảnh con sông Đà.Chúng thuỷ giai đông tẩu - Đà giang độc bắc lưu( Mọi dòng sông đều chảy về hướng đông - Chỉ có sông Đà chảy theo hướng bắc) - Nguyễn Quang Bích=> Cách giới thiệu ấn tượng, gây chú ý: Con sông Đà có cá tính độc đáo.Sông Đà vùng Tây Bắca. Sự hùng vĩ, dữ dội của dòng sông ĐàCảnh bờ sông+ Hai bên bờ sông đá dựng vách thành, mặt sông chỗ ấy chỉ đúng ngọ mới có mặt trời -> Vách đá cao, hiểm trở.+ Có chỗ vách đá thành chẹt lòng sông như một cái yết hầu -> Lòng sông hẹp- Mặt ghềnh Hát Loóng: Nước xô đá, đá xô sóng, sóng xô gió, cuồn cuộn luồng gió gùn gè -> Thủ pháp tăng tiến -> Gió to, sóng giữ.- Hút nước: Giống như cái giếng bê tông Nước thở và kêu như cửa cống cáibị sặcKết hợp yếu tố tả, kể, so sánh, nhân hoá-> Hút nước sâu, xoáy dữ dộia. Sự hùng vĩ, dữ dội của dòng sông Đàa. Sự hùng vĩ, dữ dội của dòng sông Đà- Thác trên sôngTừ xa: Tiếng thác nước nghe như là oán trách, van xin, khiêu khích, giọng gằn mà chế nhạo. Nó rống lên như tiếng một ngàn con trâu mộng-Tới gần: Một chân trời đá và được bày thạch trậnCảnh đá hai bờ sông Mặt ghềnh Hát LoóngHút nước trên sông ĐàThác nước trên sông đàa. Sự hùng vĩ, dữ dội của dòng sông Đà=> Bằng nghệ thuật so sánh, nhân hoá, tạo hình, quan sát tinh tế, trí tưởng tượng phong phú, liên tưởng bất ngờ; bút pháp nhà điện ảnh, quân sự Nguyễn Tuân đã làm nổi bật vẻ hung tợn, dữ dằn, vừa khiêu khích, vừa chế nhạo của con sông Đà.b. Nét trữ tình, thơ mộng của sông ĐàTừ trên cao nhìn xuống: + Hình dáng: “Sông Đà tuôn dài như một áng tóc trữ tình cuồn cuộn mù khói núi Mèo đốt nương xuân”. Mùa xuân: Dòng xanh ngọc bích >Sông Đà như một mĩ nhân, dịu hiền, xuân sắc.+ Màu nước thay đổi theo mùa:b. Nét trữ tình, thơ mộng của sông ĐàTừ chân núi nhìn ra: “Sông Đà như một cố nhân”, “ mặt nước loang loáng như trẻ con nghịch chiếu gương, nước sáng lên một màu nắng tháng ba Đường thi, bờ bãi nhiều chuồn chuồn bươm bướm”Sông Đà gợi cảm, nên thơ và nó như là một cố nhân thân thiện.* Chao ôi, trông con sông, vui như thấy nắng giòn tan sau kì mưa dầm, vui như nối lại chiêm bao đứt quãng.b. Nét trữ tình, thơ mộng của sông Đà_ Từ giữa sông Đà nhìn ra xung quanh:+ “Lặng tờ”, “Tịnh không một bóng người”“Nương ngô nhú lên mấy lá ngô non đầu mùa, cỏ gianh đồi núi đang ra những nõn búp, hươu nai ngốn búp cỏ gianh đẫm sương đêm”, “Bờ sông hoang dại như một bờ tiền sử. Bờ sông hồn nhiên như một nỗi niềm cổ tích tuổi xưa”=>Cảnh vắng lặng, yên bình, đầy chất thơ. + “Dòng sông quãng này lững lờ như nhớ thương những hòn đá thác xa xôi để lại trên thượng nguồn Tây Bắc. Và con sông như đang lắng nghe những giọng nói êm êm của người xuôi ”=> Có tâm hồn=> Bằng các biện pháp nghệ thuật như: So sánh, nhân hoá, liên tưởng và tưởng tượng; Ngôn ngữ phong phú, sắc sảo. Bút pháp điêu luyện kết hợp với sự tài hoa, uyên bác khi miêu tả Nguyễn Tuân đã cung cấp những tri thức cần thiết về một con sông Đà gợi cảm, giàu chất thơ.b. Nét trữ tình, thơ mộng của sông Đà=>=> Nguyễn Tuân là một nghệ sĩ tài hoa, yêu cảnh đẹp non sông, gấm vócTìm hiểu một số hình ảnh về sông ĐàI.Tìm hiểu chung1.Tuỳ bút Sông Đà.2.Đoạn tríchII. Đọc hiểu.1.Hình ảnh Sông Đàa.Hung bạo, hùng vĩ.b. Thơ mộng, trữ tình.2.Hình tượng người lái đò2. Hình tượng người lái đò.a.Cuộc sống:-Gắn bó với sông nước.-Là cuộc chiến đấu hằng ngày với thiên nhiên.b.Trận thuỷ chiến trên sông.Tác giả giới thiệu điều gì về người lái đò?Trận thuỷ chiến ấy được miêu tả qua mấy vòng vây?Đó là cuộc chiến đấu của những đối tượng nào?Vòng123Mặt trận sông Đà-đá:bày thạch trận, dàn 3 hàng.-nước thác: reo hò, khích lệ.-mặt nước:hò la, ùa vào-sóng nước: thúc vào bụng, hông thuyền-tăng nhiều cửa tử,cửa sinh bố trí lệch-sóng thác: không ngừng khiêu khích-ít cửa hơn: bên phải, trái đều là luồng chết-luồng sống: giữa bọn đá hậu vệNgười lái đò-cố nén vết thương, chân kẹp cuống lái.-mặt méo bệch nhưng còn tỉnh táo-đổi chiến thuật, nắm chắc binh pháp,-thuộc ql phục kích, ghì cương lái, bám chắc luồng nước-phóng nhanh, lái miết, mở đường tiến-phóng thẳng thuyền, chọc thủng cửa giữa-vút qua cửa, xuyên nhanh qua hơi nướcĐộc dữ, nham hiểm, sẵn sàng nhấn chìm tất cả.Dũng cảm, quyết liệt, thông minh, táo bạo  chiến thắng thiên nhiên.II. Đọc hiểu.1.Hình ảnh Sông Đà2.Hình tượng người lái đòa.Cuộc sốngb.Trận thuỷ chiến trên sông Đà.c.Sau trận thuỷ chiếnSau trận thuỷ chiến, người nhà đò thường nghĩ về những gì? Vsao trận thuỷ chiến lại nhoà ngay trong trí nhớ?Từ đó em thấy họ còn có phẩm chất gì?c. Sau trận thuỷ chiến.-sóng thác xèo xèo tan trong trí nhớ-đốt lửa trong hang đá, nướng ống cơm lam-bàn tán về cá anh vũ, hầm cá, hang cá mùa khôKhiêm tốn, giản dị, ung dung, bình thản.Qua nhưng nội dung trên , em rút ra điều gì về nghệ thuật miêu tả, ngôn ngữ của nhà văn ? hình tượng người lái đò?Thái độ của tác giả?Ngôn ngữ quân sự, thể thao, miêu tả tỉ mỉ, tình tiết căng thẳng, kịch tính, câu văn đa dạng:-Người lái đò: giàu kinh nghiệm, tài hoa, trí dũng, một nghệ sĩ, một anh hùng trong lao động-Tác giả: Trân trọng, cảm phục, ngưỡng mộ, ngợi ca.I.Tìm hiểu chung1.Tuỳ bút Sông Đà.2.Đoạn tríchII. Đọc hiểu.1.Hình ảnh Sông Đà2.Hình tượng người lái đòIII. Tổng kết.1.Nội dung.? Dụng ý nghệ thuật chủ yếu của tác giả trong bài là gì?Tô đậm vẻ hung bạo , dữ dội của thiên nhiên.b.Thể hiện t/y thiên nhiên, đất nước và sự tôn vinh người lao động.c.Niềm cảm thông với người lao động khi phải đối diện với thiên nhiên2. Nghệ thuật? Đâu không phải là nét đặc sắc về nghệ thuật của văn bản?Miêu tả nội tâm nhân vật. b. Trí tưởng tượng phong phú, độc đáo.Thành công ở nhiều biện pháp tu từ.Lời văn đa dạng, vận dụng kiến thức của nhiều lĩnh vực. III. Luyện tập.1. Vẻ đẹp của thiên nhiên Tây Bắc qua hình ảnh sông Đà (Trong tuỳ bút Người lái đò sông Đà - Nguyễn Tuân).2. Chỉ ra những thủ pháp nghệ thuật của Nguyễn Tuân khi miêu tả con sông Đà (Trong tuỳ bút Người lái đò sông Đà - Nguyễn Tuân).Dặn dò: Đọc lại tác phẩm Giờ sau: Tìm hiểu hình ảnh Ông lái đò