Bài giảng môn học Ngữ văn lớp 11 - Tự tình - Hồ Xuân Hương (Tiếp)

GIÁO ÁN ĐIỆN TỬTrường Trung Học Dân Lập Bắc MỹĐỌC HIỂU TIỂU DẪN1ĐỌC HIỂU VĂN BẢN 2GHI NHỚ3LUYỆN TẬP4TỰ TÌNHHỒ XUÂN HƯƠNGI. TÌM HIỂU CHUNG 1. Tác giả:Em hãy nêu vài nét về tác giả ?TỰ TÌNHHỒ XUÂN HƯƠNGHồ Xuân Hương là một hiện tượng độc đáo của lịch sử văn học VN. - Bà là nữ sĩ tài hoa , cuộc đời và tình duyên lại lận đận ngang trái. Nổi bật trong sáng tác thơ Nôm Hồ Xuân Hương là tiếng nói thương cảm với người phụ nữ đồng thời khẳng định và đề cao vẻ đẹp và khát vọng của họ.- Bà đựơc mệnh danh là “ Bà Chúa thơ Nôm”.Hồ Xuân Hương (tranh sơn dầu của Đặng Quý Khoa)1. Tác giả:SGK / 182. Tác phẩm:Em hãy cho biết xuất xứ của bài thơCác em hãy lắng nghe !TỰ TÌNHHỒ XUÂN HƯƠNGĐêm khuya văng vẳng trống canh dồn Trơ cái hồng nhan với nước non.Chén rượu hương đưa say lại tỉnh ,Vầng trăng bóng xế khuyết chưa tròn.Xiên ngang mặt đất rêu từng đám ,Đâm toạc chân mây đá mấy hòn. Ngán nỗi xuân đi xuân lại lại, Mảnh tình san sẻ tí con con !TỰ TÌNH IIHỒ XUÂN HƯƠNGI. TÌM HIỂU CHUNG 1. Tác giả:SGK / 182. Tác phẩm:HỒ XUÂN HƯƠNGBài thơ được viết theo thể thơ nào ?- Thể thơ: Thất ngôn bát cú Đường luật Cảm nhận chung của em về bài thơ như thế nào ?Từ mạch cảm xúc trong bài, em hãy chia bố cục của bài thơ ?- Bố cục: 4 phầnTỰ TÌNHHai câu đềBỐ CỤCNỗi niềm buồn tủi cô đơn của HXH trong đêm khuya thanh vắngHai câu thựcTình cảnh hiện tại đầy chua xót bẽ bàng.Hai câu luậnThái đô phản kháng, phẫn uất.Tâm trạng chán chường buồn tủiHai câu kếtII. Đọc hiểu văn bảnNỗi thương mình trong cảnh cô đơn lẽ mọn Ý nghĩa biểu cảm của từ “trơ” và cách kết hợp cụm từ “ trơ cái hồn nhan”?Không gian vắng lặng khiến cho lòng người càng thêm rối bời suy nghĩ.Thời gianKhông gianÂm thanh= > Gợi sự bẽ bàng cay đắng của phận má hồng nhưng cũng là một cách khẳng định sự thách thức đầy bản lĩnh của nhà thơ trước những phũ phàng, chua xót của thân phận buồn bã.: đêm khuya: vắng lặng: tiếng trốngTâm sự nhà thơ muốn gửi gắm ở 2 câu thơ này là gì ? Hình ảnh “vầng trăngkhuyết” diễn tả điều gì? Chén rượu hương đưa say lại tỉnh Vầng trăng bóng xế khuyết chưa trònNhà thơ mượn rượu để quên đi nỗi đau nhưng càng uống càng tỉnh.- Vầng trăng đã sắp tàn “bóng xế” nhưng vẫn “chưa tròn” là hình ảnh ẩn dụ cho tuổi xuân sắp qua mà hạnh phúc vẫn chưa trọn vẹn.Em có nhận xétgì về nghệ thuật của 4 câu thơ đầu?Sử dụng từ ngữ tinh tế ,biểu cảmDùng từ ngữ chỉ thời gian , không gian, âm thanhDùng phép đối lập làm tăng tính biểu cảm “say”/ “ tỉnh”; “khuyết”/ “tròn”2. Thái độ của nhà thơ trước sự thật phũ phàngHình ảnh thiên nhiên được tác giả thể hiện như thế nào?Cách miêu tả đó gián tiếp miêutả thái độ gì của nhà thơ trước số phận ? Xiên ngang mặt đất rêu từng đám Đâm toạc chân mây đá mấy hòn2. Thái độ của nhà thơ trước sự thật phũ phàng Xiên ngang mặt đất / rêu từng đám Đâm toạc chân mây / đá mấy hònXiên ngangĐâm toạcĐộng từ manh thể hiện sự bướng bỉnh ngang ngạnh Hai câu thơ tả cảnh thiên nhiên mang sức sốngmãnh liệt và cũng thể hiện cả nỗi niềm phẫn uất bịdồn nén mang tính phản kháng của con người.Đối Đảo ngữNgán nỗi xuân đi xuân lại lạiMảnh tình san sẻ tí con con !Ngán  chán ngán , ngán ngẩmXuân (1)  Mùa xuânXuân (2)  Tuổi trẻMảnh tình san sẻ “tí con con”  nghệ thuật tăng cấp  ít ỏi đến xót xa tội nghiệp => Tuổi thanh xuân của người phụ nữ cứ trôi theo thời gian mà hạnh phúc thì ít ỏi . Câu thơ thể hiện tâm trạng chung của những người phụ nữ mang thân đi làm vợ lẽ hoặc lấy chồng chung. Hạnh phúc dành cho họ vốn ít ỏi nay lại san sẻ càng trở nên chua chát đắng cay hơn .Tự tình ( bài 1)Tiếng gà văng vẳng gáy trên bom Oán hận trông ra khắp mọi chòmMõ thảm không khua mà cũng cốc Chuông chùa không đánh cớ sao om ?Trước nghe những tiếng thêm rền rĩSau giận vì duyên để mõm mòm .Tài tử văn nhân ai đó tá? Thân này đâu đã chịu già tom !Em thử nêu nhận xét vềsự giống và khác nhau giữa hai bài “Tự Tình I” và bài “Tự Tình II”?Giống nhau : tác giả bộc lộ tâm trạng buồn tủixót xa và phẫn uất trước duyên phận bẽ bàng.Khác nhau : yếu tố phản kháng, thách đố duyên phận trong bài I mạnh mẽ hơn so với bài IICÂU HỎI THẢO LUẬNCảm nhận chung của em như thế nào về thân phận của những người phụ nữ làm lẽ trong xã hội?III. GHI NHỚ -Nội dung :Qua lời tự tình , bài thơ nói lên cả bikịch và khát vọng hạnh phúc của Hồ Xuân Hương.Ý nghĩa nhân văn thể hiện ở chỗ : Trong buồn tủi bẽ bàng, người phụ nữ vẫn cố gắng vượt lên trên số phậnnhưng cuối cùng vẫn rơi vào bi kịch. Nghệ thuật : Cách sử dụng từ ngữ giản dị mà đặc sắc (trơ, Xiên, ngang , đâm toạc, con con) cùng với cách sử dụng hình ảnh biểu cảm (trăng , rêu, đá) thể hiện đựơc những cảm nhận tinh tế tâm trạng.DẶN DỊ- Học thuộc lịng bài thơ- Học ghi nhớ Chuẩn bị: Câu cá mùa thu ( Nguyễn Khuyến)Xin chân thành cảm ơn sự có mặt Của quý thầy cô.