Bài giảng môn học Ngữ văn lớp 11 - Tiết 50, 51: Văn học sử: Tác gia Nam Cao

Tiết 50-51- Văn học sửNAM CAOTÁC GIA*NỘI DUNG BÀI HỌCI. Vài nét về cuộc đời - con người 1. Cuộc đời 2. Con ngườiII. Quan điểm nghệ thuật 1. Tác phẩm văn chương 2. Nhà văn 3. Nghề vănIII. Sự nghiệp văn học 1. Trước Cách mạng tháng 8 2. Sau Cách mạng tháng 8 3. Đặc điểm phong cách nghệ thuậtIV. Kết luậnNAM CAO (1915-1951)I.VÀI NÉT VỀ CUỘC ĐỜI–CON NGƯỜI 1. CUỘC ĐỜI?Em hãy nêu những nét chính về cuộc đời của Nam Cao.Theo em, những yếu tố nào trong cuộc đời của ông có ảnh hưởng đến những sáng tác của ông sau này?-Tên thật: Trần Hữu Tri (1915 – 1951) -Quê hương : làng Đại Hoàng, tổng Cao Đà, huyện Nam Sang, phủ Lí Nhân,tỉnh Hà Nam.-Bút danh: Nam Cao -Gia đình : Xuất thân gia đình trung nông nghèo, đông con.-Bản thân là một trí thức nghèo, luôn túng thiếu, vất vả.Làng Đại Hồng-quê hương Nam Cao Làng Đại Hồng thuộc xã Hồ Hậu, H. Lý Nhân - . Trước năm 1945 thuộc Tổng Cao đà, Phủ Nam Sang, Tỉnh Hà Nam. Làng nằm gần ngã 3 sơng Hồng và sơng Châu hay cịn gọi là Ngã 3 Tuần Vường (nay là khu vực trạm bơm Hữu Bị) - quê hương của nhà văn Nam Cao, với tác phẩm nổi tiếng Chí Phèo cùng nhiều tác phẩm văn học cĩ giá trị khác. Ơng đã được tặng “Giải thưởng Hồ Chí Minh về văn học” năm 1996. Vài tư liệu về làng Đại Hồng – quê hương của Nam Cao* Trước Cách mạng tháng 8 : Học hết bậc thành chung , đi làm ở nhiều nơi: Sài Gòn, Hà Nội. Cuối cùng thất nghiệp, sống chật vật bằng nghề viết văn và làm gia sư.1943: tham gia Hội Văn hóa cứu quốc. Con đường đời :* Sau Cách mạng tháng 8 :Vừa viết văn, vừa tích cực tham gia cách mạng.1946: tham gia đoàn quân Nam tiến.1950: tham gia chiến dịch Biên giới.1951: hi sinh trên đường đi công tác. 2. Đặc điểm con ngườiNhững nét tính cách nổi bật nào trong con người Nam Cao đã ảnh hưởng đến các sáng tác của ông ?? - Là người cĩ bề ngồi lạnh lùng, ít nĩi nhưng cĩ đời sống nội tâm phong phú, sơi sục. Ơng luơn cĩ tâm trạng bất hòa sâu sắc với xã hội đương thời (trước CMT8). -Là người cĩ tấm lịng đơn hậu, chan chứa tình yêu thương, ân tình, gắn bó sâu nặng với những người nghèo khổ ở quê hương.=> con người giàu tình cảm. - Là một người trí thức “trung thực vơ ngần” luơn nghiêm khắc tự đấu tranh với chính mình để thốt khỏi lối sống tầm thường, nhỏ nhen.=> Cuộc đời và nhân cách của nhà văn – chiến sĩ Nam Cao đã trở thành tấm gương đẹp đẽ trong giới văn nghệ sĩ cách mạng.II/QUAN ĐIỂM NGHỆ THUẬT*Dựa vào sách giáo khoa, em hãy nêu những câu văn thể hiện quan điểm nghệ thuật của Nam Cao trong các tác phẩm “Trăng sáng” và “Đời thừa”?Nam Cao quan niệm như thế nào về : + Tác phẩm văn chương? + Nhà văn ? + Nghề văn ??1. Văn học phải gắn bĩ với đời sống của nhân dân lao động, phản ánh chân thực cuộc sống.2. Văn chương chân chính phải có nội dung nhân đạo sâu sắc “Nghệ thuật không cần phải là ánh trăng lừa dối, không nên là ánh trăng lừa dối, nghệ thuật chỉ có thể là tiếng đau khổ kia , thoát ra từ những kiếp lầm than.” (Trăng sáng)“Nó phải chứa đựng được một cái gì lớn lao, mạnh mẽ, vừa đau đớn, lại vừa phấn khởi. Nó ca tụng lòng thương, tình bác ái, sự công bình Nó làm cho người gần người hơn.” (Đời thừa)Quan điểm nghệ thuật hiện thực “vị nhân sinh” Đặt cuộc sống lên trên văn chương: “sống đã rồi hãy viết”. 3. Nghề văn phải là một nghề sáng tạo. Nhà văn phải cĩ lương tâm nghề nghiệp “ Sự cẩu thả trong văn chương thì thật là đê tiện”.“Văn chương chỉ dung nạp những người biết đào sâu, biết khơi những nguồn chưa ai khơi và sáng tạo những gì chưa cĩ.Quan điểm nghệ thuật của Nam Cao tiến bộ và sâu sắc .1.Trước Cách mạng tháng Tám :III/ Qúa trình sáng tác Người trí thức nghèoNgười nơng dân nghèoHai đề tài chính-Đời thừa.- Sống mịn.-Giăng sángChí Phèo- Lão Hạc.- Một bữa noa.Người trí thức nghèo8ndamngNhà văn miêu tả sâu sắc tấn bi kịch tinh thần của những người trí thức nghèo trong xã hội cũ*Nội dung chính* Gía trị :- Phê phán xã hội phi nhân đạo đã tàn phá tâm hồn con người.- Thể hiện niềm khao khát một cuộc sống cĩ ích , thực sự cĩ ý nghĩa.b.Người nơng dân nghèo*Nội dung chính:-Tập trung khắc họa tình cảnh và số phận của người nơng dân nghèo bị đẩy vào đường cùng, bị tha hĩa.*Gía trị :-Kết án xã hội tàn bạo đã hủy diệt nhân tính của người nơng dân lương thiện.- Khẳng định nhân phẩm và bản chất lương thiện của họ.2.Sau Cách mạng tháng Tám:- Nam Cao tham gia Cách mạng trở thành nhà văn chiến sĩ, và là cây bút tiêu biểu của văn học giai đoạn kháng chiến chống Pháp.- Sáng tác của Nam Cao ở giai đoạn này thể hiện nhiệt tình yêu nước và cách nhìn, cách sống của giới văn nghệ sĩ với nhân dân và cuộc kháng chiến của dân tộc. là bản tuyên ngơn nghệ thuật của những nhà văn đang chuyển mình theo kháng chiến.-Tác phẩm tiêu biểu : Truyện ngắn “Đơi mắt”( 1948), nhật ký “Ở rừng” và tập ký sự “Chuyện biên giới”( 1950).* Em hiểu thế nào về phong cách nghệ thuật của một nhà văn?- Phong cách nghệ thuật là cá tính sáng tạo của nhà văn thể hiện trong tác phẩm qua:+ Cách lựa chọn và xử lý đề tài.+ Quan niệm nghệ thuật về con người.+ Những biện pháp nghệ thuật ưa thích và quen dùng.+ Giọng điệu riêng. VI/ Phong cách nghệ thuật* Phong cách nghệ thuật của Nam Cao được thể hiện qua những biểu hiện cụ thể nào? Chứng minh ngắn gọn bằng một vài sáng tác của Nam Cao??1. Nam Cao thường viết về cái nhỏ nhặt, xồng xĩnh, tầm thường trong đời sống hàng ngày. Từ đĩ nhà văn đặt ra những vần đề cĩ ý nghĩa xã hội to lớn, những triết lý sâu sắc về cong người, cuộc sống và nghệ thuật *Ví dụ : Truyện “Một bữa no”; “Trẻ con khơng được ăn thịt chĩ”; “Lang rận”2. Nam Cao luơn cĩ hứng thú khám phá “con người trong con người” , cĩ biệt tài diễn tả , phân tích tâm lý nhân vật tài tình và sâu sắc. *Ví dụ : Khám phá nội tâm của nhân vật Chí Phèo sau khi tỉnh rượu; nội tâm của nhân vật Hộ trong “Đời thừa”3. Nam Cao thường sử dụng thủ pháp độc thoại và độc thoại nội tâm rất tinh tế và sâu sắc. “Tỉnh dậy hắn thấy hắn già mà vẫn cịn cơ độc.Buồn thay cho đời! Cĩ lý nào thế được? Hắn đã già rồi hay sao?...” “Hắn băn khoăn nghĩ đến một tác phẩm nĩ sẽ làm mờ hết các tác phẩm khác cùng ra một thời” ( Đời thừa)“Nước mắt hắn bật ra như nước một quả chanh mà người ta bĩp mạnh.Và hắn khĩcƠi chao! Hắn khĩc! Hắn khĩc nức nở”( Đời thừa).“Tỉnh ra, chao ơi, buồn! Hơi rượu khơng sặc sụa, hằn cứ thoang thoảng thấy hơi cháo hành.Hắn ơm mặt khĩc rưng rức” ( Chí Phèo)4. Tác phẩm của Nam Cao thường cĩ giọng điệu buồn thương, chua chát, lạnh lùng mà đầy thương cảm, đằm thắm ,yêu thương V/ GHI NHỚ ( Học sách giáo khoa)