Bài giảng môn Hóa học Lớp 9 - Bài 30: Silic. Công nghiệp silicat - Nguyễn Tấn Trí

CHÀO MỪNG QUÝ THẦY CÔ VỀ DỰ GIỜ, CHÀO MỪNG CÁC EM HỌC SINH THAM DỰ TIẾT HỌC ! Giáo viên thực hiện : Nguyễn Tấn Trí ÔN KIẾN THỨC CŨ T ính chất hóa học của muối cacbonat ? V à các phương trình minh họa . ÔN KIẾN THỨC CŨ Câu trả lời : Tính chất hóa học của muối cacbonat : có 4 tính chất 1/ Tác dụng với dung dịch axit : NaHCO 3 + HCl  NaCl + H 2 O + CO 2 2/ Tác dụng với dung dịch bazơ : - Dung dịch muối cacbonat phản ứng với dung dịch bazơ tạo thành muối cacbonat không tan và bazơ mới . K 2 CO 3 + Ca(OH) 2  CaCO 3 + 2KOH - Muối hiđrocacbonat tác dụng với kiềm tạo thành muối trung hòa và nước . NaHCO 3 + NaOH  Na 2 CO 3 + H 2 O 3/ Tác dụng với dung dịch muối : Na 2 CO 3 + CaCl 2  CaCO 3 + 2NaCl 4/ Muối cacbonat bị nhiệt phân hủy : CaCO 3  CaO + CO 2 2NaHCO 3  Na 2 CO 3 + H 2 O + CO 2 t 0 t 0 TIẾT 40 BÀI 30: SILIC - CÔNG NGHIỆP SILICAT LỊCH SỬ NGUYÊN TỐ SILIC Cuối thế kỷ 18 các nhà khoa học cho rằng trong cát , thủy tinh chắc chắn có chứa một nguyên tố hóa học chưa biết và họ tìm cách tách nó ra . Nhà hóa học Đêvi đã thử dùng dòng điện để tách cát nhưng không thành công . Đến năm 1811, hai nhà khoa học Pháp là Gay Luxac và Têna cho kim loại kali tác dụng với silic florua và thấy phản ứng xảy ra mãnh liệt tạo thành chất màu nâu đỏ , nhưng hai ông không hiểu đó là nguyên tố mới silic . Cuối cùng năm 1823 nhà hóa học Thụy Điển Becdeliut lặp lại thí nghiệm của hai nhà khoa học người Pháp và thu được một thứ bột màu đen . Lần tiếp theo ông thực hiện với kali lấy dư : K 2 SiF 6 + 4K  6KF + Si Silic thu được ở dạng vô định hình nhưng có độ tinh khiết cao . Ông đặt tên nguyên tố đó là silic,tiếng La Tinh là silex có nghĩa là đá lửa ( đá cứng ). Đến năm 1854 mới điều chế được silic tinh thể . BÀI 30: SILIC. CÔNG NGHIỆP SILICAT I. SILIC : 1. Trạng thái thiên nhiên : Nguyên tố Si chiếm bao nhiêu % khối lượng các nguyên tố và đứng thứ mấy trong vỏ trái đất ? ? Vậy những hợp chất nào chứa nguyên tố Si ? Silic là nguyên tố phổ biến thứ hai sau oxi . Trong tự nhiên Silic không tồn tại ở dạng đơn chất mà chỉ ở dạng hợp chất . Si có trong cát trắng , đất sét ( cao lanh ) KHHH : Si NTK : 28 1. Trạng thái thiên nhiên : BÀI 30: SILIC. CÔNG NGHIỆP SILICAT I. SILIC : 2. Tính chất : a. Tính chất vật lí : Silic là chất rắn , màu xám khó nóng chảy , có vẻ sáng kim loại . Dẫn điện , dẫn nhiệt kém . Tinh thể Silic tinh khiết là chất bán dẫn . Pin mặt trời Linh kiện điện tử 1. Trạng thái thiên nhiên : BÀI 30: SILIC. CÔNG NGHIỆP SILICAT I. SILIC : 2. Tính chất : a. Tính chất vật lí : b. Tính chất hoá học : Si là phi kim hoạt động hóa học yếu . Si tác dụng với O 2 ở nhiệt độ cao tạo thành silic đioxit . Si + O 2 SiO 2 Silic đioxit t o Cho các phản ứng sau : Cl 2 + H 2 2HCl C + 2H 2 CH 4 Si + H 2 Không phản ứng . ánh sáng 500 0 C Ni Hãy so sánh tính chất phi kim của Si với Cl và C? 1. Trạng thái thiên nhiên : BÀI 30: SILIC. CÔNG NGHIỆP SILICAT I. SILIC : 2. Tính chất : II. SILIC ĐIOXIT (SiO 2 ) Silic đioxit là một oxit axit . - Tác dụng với baz ơ kiềm : SiO 2 + 2NaOH Na 2 SiO 3 + H 2 O Natri silicat t o SiO 2 + CaO CaSiO 3 Canxi silicat t o - Tác dụng với oxit bazơ : Lưu ý : Silic đioxit không phản ứng với nước . SiO 2 có thể có những tính chất hoá học nào ? 1. Trạng thái thiên nhiên : I. SILIC : 2. Tính chất : II. SILIC ĐIOXIT : III. SƠ LƯỢC VỀ CÔNG NGHIỆP SILICAT : Công nghiệp Silicat gồm sản xuất đồ gốm sứ , xi măng , thuỷ tinh . Đồ gốm , sứ Thuỷ tinh Xi măng Công nghiệp chế biến các hợp chất tự nhiên của Silic gọi là công nghiệp silicat . Vậy công nghiệp silicat gồm những ngành nào ? BÀI 30: SILIC. CÔNG NGHIỆP SILICAT 1. Trạng thái thiên nhiên : I. SILIC : 2. Tính chất : II. SILIC ĐIOXIT : III. SƠ LƯỢC VỀ CÔNG NGHIỆP SILICAT : 1. Sản xuất đồ gốm , sứ : Kể tên một số đồ gốm mà em biết ? Đồ gốm gồm : gạch ngói , gạch chịu lửa và sành , sứ . BÀI 30: SILIC. CÔNG NGHIỆP SILICAT 1. Trạng thái thiên nhiên : I. SILIC : 2. Tính chất : II. SILIC ĐIOXIT : III. SƠ LƯỢC VỀ CÔNG NGHIỆP SILICAT : 1. Sản xuất đồ gốm , sứ : a. Nguyên liệu chính : Đất sét , thạch anh , fenpat . Nguyên liệu chính để sản xuất đồ gốm là gì ? BÀI 30: SILIC. CÔNG NGHIỆP SILICAT 1. Trạng thái thiên nhiên : I. SILIC : 2. Tính chất : II. SILIC ĐIOXIT : III. SƠ LƯỢC VỀ CÔNG NGHIỆP SILICAT : 1. Sản xuất đồ gốm , sứ : a. Nguyên liệu chính : b. Công đoạn chính : BÀI 30: SILIC. CÔNG NGHIỆP SILICAT 1. Trạng thái thiên nhiên : I. SILIC : 2. Tính chất : II. SILIC ĐIOXIT : III. SƠ LƯỢC VỀ CÔNG NGHIỆP SILICAT : 1. Sản xuất đồ gốm , sứ : a. Nguyên liệu chính : b. Công đoạn chính : Đất sét , thạch anh , fenpat Nhµo víi H 2 O Khèi dÎo T¹o h×nh , sÊy kh « C¸c ® å vËt Nung ë nhiÖt ®é cao § å gèm BÀI 30: SILIC. CÔNG NGHIỆP SILICAT 1. Trạng thái thiên nhiên : I. SILIC : 2. Tính chất : II. SILIC ĐIOXIT : III. SƠ LƯỢC VỀ CÔNG NGHIỆP SILICAT : 1. Sản xuất đồ gốm , sứ : a. Nguyên liệu chính : b. Công đoạn chính : c. Cơ sở sản xuất : Làng gốm , sứ Hải Dương Xưởng gốm Bát Tràng Nước ta có nhiều cơ sở sản xuất gốm , sứ như : Bát Tràng (HN), Công ty sứ Hải Dương , Đồng Nai , Sông Bé BÀI 30: SILIC. CÔNG NGHIỆP SILICAT 1. Trạng thái thiên nhiên : I. SILIC : 2. Tính chất : II. SILIC ĐIOXIT : III. SƠ LƯỢC VỀ CÔNG NGHIỆP SILICAT : 1. Sản xuất đồ gốm , sứ : a. Nguyên liệu chính : b. Công đoạn chính : c. Cơ sở sản xuất : 2. Sản xuất xi măng : a. Nguyên liệu chính : Đất sét , đá vôi , cát b. Công đoạn chính : BÀI 30: SILIC. CÔNG NGHIỆP SILICAT Minh hoạ lò quay sản xuất clanhke Đất sét , đá vôi , cát ... Khí thải Chất đốt Clanhke Nhà máy xi măng Tam Điệp 1. Trạng thái thiên nhiên : I. SILIC : 2. Tính chất : II. SILIC ĐIOXIT : III. SƠ LƯỢC VỀ CÔNG NGHIỆP SILICAT : 1. Sản xuất đồ gốm , sứ : a. Nguyên liệu chính : b. Công đoạn chính : c. Cơ sở sản xuất : 2. Sản xuất xi măng : a. Nguyên liệu chính : Đất sét , đá vôi , cát b. Công đoạn chính : §¸ v«i , ® Êt sÐt Bïn Clanhke r¾n Xi m¨ng Nung ë 1400 o C  1500 o C NghiÒn nhá , trén víi c¸t vµ H 2 O §Ó nguéi , råi nghiÒn cïng víi chÊt phô gia BÀI 30: SILIC. CÔNG NGHIỆP SILICAT 1. Trạng thái thiên nhiên : I. SILIC : 2. Tính chất : II. SILIC ĐIOXIT : III. SƠ LƯỢC VỀ CÔNG NGHIỆP SILICAT : 1. Sản xuất đồ gốm , sứ : a. Nguyên liệu chính : b. Công đoạn chính : c. Cơ sở sản xuất : 2. Sản xuất xi măng : a. Nguyên liệu chính : Đất sét , đá vôi , cát b. Công đoạn chính : c. Cơ sở sản xuất xi măng ở nước ta : Nhà máy SX xi măng Hà Nam Nhà máy SX xi măng Hà Tiên Nhà máy SX xi măng Sông Đà Nhà máy SX xi măng Hoà Bình BÀI 30: SILIC. CÔNG NGHIỆP SILICAT 3. Sản xuất thuỷ tinh : a. Nguyên liệu chính : Cát thạch anh ( cát trắng ), đá vôi và sôđa (Na 2 CO 3 ) b. Công đoạn chính : Thñy tinh dÎo C¸c ® å vËt Hçn hîp : SiO 2 , CaCO 3 , Na 2 CO 3 Thñy tinh nh·o NÊu ch¶y ë 900 0 C Ð p , thæi Lµm nguéi tõ tõ BÀI 30: SILIC. CÔNG NGHIỆP SILICAT 1. Trạng thái thiên nhiên : I. SILIC : 2. Tính chất : II. SILIC ĐIOXIT : III. SƠ LƯỢC VỀ CÔNG NGHIỆP SILICAT : 1. Sản xuất đồ gốm , sứ : a. Nguyên liệu chính : b. Công đoạn chính : c. Cơ sở sản xuất : 2. Sản xuất xi măng : a. Nguyên liệu chính : b. Công đoạn chính : c. Cơ sở sản xuất : 3. Sản xuất thuỷ tinh : a. Nguyên liệu chính : Cát thạch anh ( cát trắng ), đá vôi và sôđa (Na 2 CO 3 ) b. Công đoạn chính : c. Các cơ sở sản xuất chính : Nước ta có các nhà máy sản xuất thuỷ tinh ở Hải Phòng , Hà Nội , Bắc Ninh , Đà Nẵng , Thành phố Hồ Chí Minh BÀI 30: SILIC. CÔNG NGHIỆP SILICAT Thñy tinh kali: - Thµnh phÇn chÝnh : K 2 SiO 3 , CaSiO 3 - ø ng dông : dïng lµm dông cô PTN Thñy tinh pha lª: - Thµnh phÇn chÝnh : K 2 SiO 3 , PbSiO 3 - ø ng dông : dïng lµm l¨ng kÝnh , thÊu kÝnh , ® å trang søc GIỚI THIỆU MỘT SỐ LOẠI THUỶ TINH Thñy tinh th¹ch anh : - Thµnh phÇn chÝnh : SiO 2 SiO 2 Thñy tinh mµu : cho thªm oxit cña mét sè kim lo¹i ThÝ dô : - Cr 2 O 3 : thñy tinh mµu lôc - CoO : thñy tinh mµu xanh n­íc biÓn GIỚI THIỆU MỘT SỐ LOẠI THUỶ TINH HỆ THỐNG NỘI DUNG BÀI BẰNG SƠ ĐỒ TƯ DUY Bài tập : Câu 1: Công nghiệp silicat là công nghiệp sản xuất Đá vôi, đất sét, thủy tinh. B. Đồ gốm, thủy tinh, xi măng. C. Hiđrocacbon , thạch anh , thủy tinh . D. Thạch anh , đất sét , đồ gốm . Câu 2: Thành phần chính của xi măng là : Canxi silicat và natri silicat. B. Nhôm silicat và kali silicat. C. Nhôm silicat và canxi silicat. D. Canxi silicat và canxi aluminat . B D HƯỚNG DẪN HS VỀ NHÀ @ Ñoái vôùi baøi hoïc ôû tieát hoïc naøy - Hoïc baøi. - Laøm baøi taäp 1, 2, 3, 4/95 SGK @ Ñoái vôùi baøi hoïc ôû tieát hoïc tiếp theo - Xem baøi 31/96 SGK Moãi em chuaån bò 1 baûng tuaàn hoaøn caùc nguyeân toá hoùa hoïc Tìm hieåu: + C ác nguyên tố được sắp xếp như thế nào trong bảng tuần hoàn ? + Caáu taïo baûng tuaàn hoaøn: Ô nguyên tố, + Xem laïi caáu taïo nguyeân töû ôû lôùp 8 CÁM ƠN QUÝ THẦY CÔ CÙNG CÁC EM HỌC SINH Kết thúc tiết học