Bài giảng: Khái quát văn học từ thế kỷ X - XIX Môn: Ngữ Văn lớp 10

SỞ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO QUẢNG NGÃICuộc thi Thiết kế bài giảng điện tử - e – Learning Ngày Hội CNTT Ngành Giáo dục và Đào tạo lần thứ IBài giảng: Khái quát văn học từ thế kỷ X  XIXMôn: Ngữ Văn Lớp 10 Giáo viên: Lê Thị Bích DungTổ: Văn – Trường THPT Trần Quang DiệuHuyện Mộ Đức- Tỉnh Quảng NgãiMộ Đức, tháng 12/2012Lớp 10A7Chào mừng Quý thầy cô về dự giờ tiết học tốt Kiểm tra bài cũ Nhìn tổng quát, văn học Việt Nam phát triển qua mấy thời kì? Đó là những thời kì nào? Gọi tên từng thời kì. 1. Văn học từ thế kỉ X đến hết thế kỉ XIX: văn học trung đại2. Văn học từ đầu thế kỉ XX đến Cách mạng tháng Tám năm 1945: văn học hiện đại3. Văn học từ sau Cách mạng tháng Tám năm 1945 đến hết thế kỉ XX: văn học hiện đạiKHÁI QUÁT VĂN HỌC VIỆT NAM Tiết 34: Văn học sử: Về tên gọi của văn học Việt Nam từ thế kỉ X đến hết thế kỉ XIX. Em hãy nêu các tên gọi của văn học Việt Nam từ thế kỉ X đến hết thế kỉ XIX. - Do nền văn học này tồn tại và phát triển trong xã hội phong kiến nên còn có tên gọi là văn học phong kiến. - Nền văn học này chủ yếu do các trí thức phong kiến, các nhà khoa bảng sáng tác nên còn có tên gọi là văn học bác học. - Căn cứ vào thời kì lịch sử từ thể kỉ X đến thế kỉ XIX, văn học thời kì này được gọi là Văn học trung đại (Việt Nam).Nội dung bài họcI. Các thành phần văn học của văn học Việt Nam từ thế kỉ X đến hết thế kỉ XIX.II. Các giai đoạn phát triển của văn học Việt Nam từ thế kỉ X đến hết thế kỉ XIX. III. Những đặc điểm lớn về nội dung của văn học Việt Nam từ thế kỉ X đến hết thế kỉ XIX.IV. Những đặc điểm lớn về nghệ thuật của văn học Việt Nam từ thế kỉ X đến hết thế kỉ XIX.I. CÁC THÀNH PHẦN CỦA VĂN HỌC VIỆT NAM TỪ THẾ KỈ X ĐẾN THẾ KỈ XIX1. Văn học chữ Hán- Gồm các sáng tác bằng chữ Hán của người Việt.Xuất hiện sớm, tồn tại trong suốt quá trình hình thành và phát triển của văn học trung đại. Thể loại: tiếp thu từ văn học trung Quốc (hịch, cáo, chiếu, biểu, phú)Có những thành tựu nghệ thuật lớn; Tác phẩm tiêu biểu: Sông núi nước Nam, Hịch tướng sĩ, Đại cáo bình Ngô, Hoàng Lê nhất thống chí2. Văn học chữ NômBao gồm các sáng tác bằng chữ NômRa đời muộn hơn (XIII), tồn tại và phát triển hết thời trung đại.Thể loại: chủ yếu là thơ, phần lớn thể loại văn học dân tộc (lục bát, song thất lục bát, truyện thơ, ngâm khúc, hát nói, thơ Nôm đường luật).Có những thành tựu lớn ở cả trữ tình và tự sự; Tác phẩm tiêu biểu: Quốc âm thi tập, Truyện Kiều, Chinh phụ ngâm, Lục Vân TiênVăn học trung đại Việt Nam gồm các thành phần chủ yếu nào?Văn học chữ HánVăn học chữ NômMột số tác phẩm tiêu biểuChinh phụ ngâmCung oán ngâm khúcKết luận:Sự tồn tại của văn học chữ Hán và chữ Nôm cho thấy hiện tượng song ngữ ở văn học trung đại Việt Nam. Hai thành phần văn học này không đối lập nhau mà bổ sung cho nhau trong quá trình phát triển của văn học dân tộc.II. CÁC GIAI ĐOẠN PHÁT TRIỂN CỦA VĂN HỌC TỪ THẾ KỈ X ĐẾN HẾT THẾ KỈ XIX:Văn học trung đại Việt Nam phát triển qua mấy giai đoạn? Em hãy tóm tắt tình hình phát triển của văn học trung đại Việt Nam ở từng giai đoạn (theo mẫu bên dưới). Giai đoạn nào phát triển rực rỡ nhất? Lí giải nguyên nhân?Hoàn cảnh lịch sửNội dungNghệ thuậtSự kiện văn học, tác giả, tác phẩm tiêu biểu1.Giai đoạn từ thế kỉ X đến hết thế kỉ XIVHoàn cảnh lịch sửNội dungNghệ thuậtSự kiện văn học, tác giả, tác phẩm tiêu biểu Giai ®o¹n cã nh÷ng b­íc ngoÆt lín, më ra sù ph¸t triÓn toµn diÖn, m¹nh mÏ cña v¨n häc d©n téc. Dân tộc giành được độc lập chủ quyền Lập nhiều kì tích trong các cuộc kháng chiến chống quân Tống (2 lần), quân Nguyên (3 lần) Xây dựng quốc gia thống nhất theo hình thái xã hội phong kiến. Tinh thần yêu nước với âm hưởng hào hùng (yêu nước mang hào khí Đông A) Thành công rực rỡ nhất là văn chính luận, thơ phú Văn học viết ra đời thế kỉ X Văn học chữ Nôm xuất hiện cuối thế kỉ XIII Tác phẩm: Vận nước (Pháp Thuận), Hịch tướng sĩ (Trần Quốc Tuấn), Bạch Đằng giang phú (Trương Hán Siêu)2. Giai đoạn từ thế kỉ XV đến hết thế kỉ XVIIHoàn cảnh lịch sửNội dungNghệ thuậtSự kiện văn học, tác giả, tác phẩm tiêu biểu Kháng chiến chống quân Minh thắng lợi Chế độ phong kiến Việt Nam đạt đến cực thịnh (cuối thế kỉ XV) Đầu thế kỉ XVI chế độ phong kiến khủng hoảng gây nội chiến, đất nước bị chia cắt. Đi từ nội dung yêu nước mang âm hưởng ngợi ca đến phản ánh, phê phán hiện thực xã hội phong kiến Thành tựu về văn chính luận, văn xuôi tự sự Việt hóa thể loại tiếp thu từ Trung Quốc và sáng tạo những thể loại văn học dân tộc Bình Ngô đại cáo (Nguyễn Trãi) Truyền kì mạn lục (Nguyễn Dữ) Thơ văn Nguyễn Bỉnh Khiêm-.3.Giai đoạn từ thế kỉ XVIII đến nửa đầu thế kỉ XIXHoàn cảnh lịch sửNội dungNghệ thuậtSự kiện văn học, tác giả, tác phẩm tiêu biểu Giai ®oạn ph¸t triÓn rùc rì nhÊtNội chiến phong kiến, chế độ phong kiến đi từ khủng hoảng đến suy thoáiKhởi nghĩa Tây Sơn lật đỗ các tập đoàn phong kiến, đánh tan quân xâm lược Xiêm, Thanh Tiếng nói đòi quyền sống, đòi hạnh phúc và đấu tranh giải phóng con người, trong đó có con người cá nhân, nhất là phụ nữ. Các thể loại: thơ Nôm đường luật, ngâm khúc viết theo thể song thất lục bát được khẳng định và đạt tới đỉnh cao. Chinh phụ ngâm (Đặng Trần Côn) Thơ Hồ Xuân Hương Truyện Kiều (Nguyễn Du)4.Giai đoạn nửa cuối thế kỉ XIXHoàn cảnh lịch sửNội dungNghệ thuậtSự kiện văn học, tác giả, tác phẩm tiêu biểu Pháp xâm lược Việt Nam Xã hội phong kiến chuyển sang xã hội thực dân nửa phong kiến Nhân dân và sĩ phu yêu nước kiên cường chống giặc Yêu nước mang âm hưởng bi tráng; trữ tình – trào phúng Đạt được thành tựu đặc sắc với thơ Nguyễn Khuyến, Tú XươngVăn học chữ Quốc ngữ xuất hiệnVăn tế nghĩa sĩ Cần Giuộc (Nguyễn Đình Chiểu)Chân dung một số tác giả tiêu biểuHồ Xuân Hương Nguyễn Khuyến Nguyễn Trãi Lê Thánh Tông Nguyễn Bỉnh Khiêm Trần Quốc TuấnBài tập củng cố 1. Xác định các thể loại văn học Việt nam tiếp thu từ các thể loại văn học Trung Quốc và thể loại văn học dân tộc bằng cách điền kí hiệu: TQ (thể loại văn học tiếp thu từ văn học Trung Quốc) hoặc DT (thể loại văn học dân tộc) vào chỗ trống ở cuối mỗi thể loại. ChiÕu g. BiÓuNg©m khóc h. TruyÖn th¬KÝ i. TiÓu thuyÕt ch­¬ng håi C¸o j. HÞchTruyÖn truyÒn k× k. Th¬ §­êng luËt l. H¸t nãiTQTQTQTQTQTQTQTQDTDTDTBài tập củng cố 2. Điền các giai đoạn văn học Việt nam từ thể kỉ X đến hết thế kỉ XIX vào chỗ trống cho phù hợp với một số nội dung chủ yếu của các giai đoạn đó. Nội dungGiai đoạn văn học A. Nội dung yêu nước với âm hưởng bi tráng, tư tưởng canh tân đất nước.. B. Nội dung yêu nước với âm hưởng hào hùng, mang hào khí Đông A. C. Đi từ nội dung yêu nước mang âm hưởng ngợi ca đến nội dung phản ánh, phê phán hiện thực xã hội phong kiến. D. Trào lưu nhân đạo chủ nghĩa với tiếng nói đòi quyền sống, quyền hạnh phúc, đấu tranh giải phóng con người.4. Giai đoạn văn học nửa sau thế kỉ XIX1. Giai đoạn văn học từ thế kỉ X đến hết thế kỉ XIV2. Giai đoạn văn học từ thế kỉ XV đến hết thế kỉ XVII3. Giai đoạn văn học từ thế kỉ XVIII đến nửa đầu thế kỉ XIXTài liệu tham khảoNguồn violetSách tham khảo văn học 10Sách giáo khoa và giáo viên văn học 10Xin chân thành cảm ơn!