Bài giảng Kể chuyện: Em bé thông minh

KIỂM TRA BÀI CŨ: Truyện cổ tích thường kể về những nhân vật nào? Truyện cổ tích thường kể về những nhân vật quen thuộc: Người con riêng, em út. Người có hình dạng xấu xí. Nhân vật thông minh, dũng sĩ. Nhân vật là người đội lốt vật…. 2. Quan sát những hình ảnh sau trong truyện “Thạch Sanh”, em hãy kể những thử thách mà Thạch Sanh đã trải qua? Tiết 25, 26 – Văn bản (TRUYỆN CỔ TÍCH SINH HOẠT) I. Đọc – tìm hiểu văn bản 1. Đọc Giọng đọc vui tươi, hóm hỉnh. - Chú ý giọng của nhân vật, người kể. Văn bản: EM BÉ THÔNG MINH Văn bản: EM BÉ THÔNG MINH - Kiến càng: kiến có càng to. Văn bản: EM BÉ THÔNG MINH Văn bản: EM BÉ THÔNG MINH Văn bản: EM BÉ THÔNG MINH - Vô hiệu: Không có tác dụng, kết quả. - Đại thần: quan lớn trong thời phong kiến. Văn bản: EM BÉ THÔNG MINH 2.Giải thích từ khó -> Kiểu nhân vật thông minh. -> Thể loại: Truyện cổ tích sinh hoạt. Em hãy cho biết nhân vật chính trong truyện Em bé thông minh là ai? Kiểu nhân vật gì? Kiểu nhân vật đó ứng với loại truyện cổ tích nào? 3. Thể loại: Truyện cổ tích sinh hoạt 4. Bố cục: 3 phần Truyện có thể chia làm mấy phần? Em hãy nêu nội dung chính của từng phần? a/ Mở đầu truyện: “Từ đầu… thật lỗi lạc” (Vua sai quan đi khắp nơi để tìm người hiền tài giúp nước). b/ Diễn biến truyện: “Một hôm… nước láng giềng” (Em bé thông minh vượt qua các thử thách). c/ Kết thúc truyện: Còn lại (Em bé thông minh trở thành trạng nguyên). Sự việc (1): Nhà vua anh minh sai quan đi tìm người hiền tài lo việc nước. Sự việc (2): Viên quan gặp cha con người thợ cày và ra câu đố -> em bé giải đố -> quan về báo vua. Sự việc (3): Vua thử tài em bé hai lần -> em bé giải đố -> vua công nhận trí thông minh của em và ban thưởng. Sự việc (4): Em bé giải câu đố của sứ thần nước láng giềng -> vua phong em là trạng nguyên. (?) Liệt kê những sự việc chính trong mỗi phần em vừa tìm được ở bố cục? (?) Từ những sự việc chính đó, em hãy tóm tắt truyện Em bé thông minh? 5. Tóm tắt Ngày xưa, có một vị vua anh minh sai quan đi dò la khắp nơi tìm người tài giỏi. Một hôm, viên quan gặp hai cha con người thợ cày và ra câu đố. Trên đồng rộng quê hương, em bé đã đối đáp như thần làm cho viên quan phải kinh ngạc. Giữa sân rồng, em đã khiến vua tự nói ra sự phi lí trong câu đố của mình và chiến thắng. Rồi sau đó, tại công quán, em lại phản ứng cực kì nhanh nhạy khi giải đố khiến đấng chí tôn phải tâm phục. Cuối cùng, khi cả triều thần phải lắc đầu bó tay trước câu đố của sứ thần nước láng giềng, em đã ung dung giải đố bằng một câu hát đồng dao khi còn đang đùa nghịch ở sau nhà. Công nhận sự thông minh lỗi lạc ấy, vua phong cho em bé làm trạng nguyên. Văn bản: EM BÉ THÔNG MINH Văn bản: EM BÉ THÔNG MINH Văn bản: EM BÉ THÔNG MINH Văn bản: EM BÉ THÔNG MINH Câu hỏi Mở đầu truyện kể về sự việc gì? Sự việc đó giúp em hiểu như thế nào về nhà vua? - Sự việc: Nhà vua sai viên quan đi dò la khắp nơi để tìm người tài giỏi giúp nước. - Nhận xét: Nhà vua là một đấng anh minh, có tầm nhìn xa trông rộng. Câu hỏi Đoạn văn mở đầu nói về sự việc gì? Qua sự việc đó em hiểu ông vua này như thế nào? Văn bản: EM BÉ THÔNG MINH Văn bản: EM BÉ THÔNG MINH Văn bản: EM BÉ THÔNG MINH Văn bản: EM BÉ THÔNG MINH Văn bản: EM BÉ THÔNG MINH Văn bản: EM BÉ THÔNG MINH Văn bản: EM BÉ THÔNG MINH Văn bản: EM BÉ THÔNG MINH Văn bản: EM BÉ THÔNG MINH Văn bản: EM BÉ THÔNG MINH Văn bản: EM BÉ THÔNG MINH Văn bản: EM BÉ THÔNG MINH Văn bản: EM BÉ THÔNG MINH Văn bản: EM BÉ THÔNG MINH Văn bản: EM BÉ THÔNG MINH Văn bản: EM BÉ THÔNG MINH Văn bản: EM BÉ THÔNG MINH Văn bản: EM BÉ THÔNG MINH II. Đọc – TÌm hiểu chi tiết văn bản: - Cách tìm người tài: ra những câu đố oái oăm. Tác dụng: + Tạo tình huống cho cốt truyện phát triển. + Đem lại sự hứng thú, hồi hộp cho người đọc. + Tạo ra thử thách để nhân vật bộc lộ tài trí. 1. Mở đầu truyện: Câu hỏi Vua tìm kiếm người tài bằng cách nào? Hình thức này có phổ biến trong các truyện cổ dân gian không? Em hãy nêu tác dụng nghệ thuật của hình thức ấy? Củng cố: - Tóm tắt truyện. - Tình huống Dặn dò: 1. Học thuộc tóm tắt. 2. Em hãy cho biết đặc điểm của truyện cổ tích sinh hoạt. Tiết 26 – Văn bản: EM BÉ THÔNG MINH 1. Đọc: 2.Giải thích từ khó: 3.Thể loại: 4.Bố cục: 5.Tóm tắt: I. Đọc – Tìm hiểu văn bản: II. Đọc – Tìm hiểu chi tiết văn bản: 1. Mở đầu truyện: 2. Diễn biến truyện (Em bÐ th«ng minh vµ nh÷ng cuéc thö tµi.) PHIẾU HỌC TẬP AI RA CÂU ĐỐ CÁCH GIẢI ĐỐ NỘI DUNG ĐỐ NHỮNG AI GIẢI ĐỐ Văn bản: EM BÉ THÔNG MINH - Này, lão kia! Trâu của lão cày một ngày được mấy đường ? - Thế xin hỏi ông câu này đã. Nếu ông trả lời đúng ngựa của ông đi một ngày được mấy bước, tôi sẽ cho ông biết trâu của cha tôi cày một ngày được mấy đường. Văn bản: EM BÉ THÔNG MINH Em có nhận xét gì về câu đố của viên quan? 2. Diễn biến truyện: Em bé thông minh và những cuộc thử tài. Häc sinh chuÈn bÞ bµi theo nhãm + Nhóm 1: Trình bày cuộc thử tài lần thứ nhất của em bé thông minh. + Nhóm 2: Trình bày cuộc thử tài lần thứ hai của em bé thông minh. + Nhóm 3: Trình bày cuộc thử tài lần thứ ba của em bé thông minh. + Nhóm 4: Trình bày cuộc thử tài lần thứ tư của em bé thông minh. a) Cuộc thử tài lÇn thứ nhất: a) Cuộc thử tài thứ nhất: Em cã thÝch c©u tr¶ lêi cña em bÐ kh«ng? V× sao? Văn bản: EM BÉ THÔNG MINH Vua sai ban cho làng ấy ba thúng gạo nếp với ba con trâu đực, ra lệnh phải nuôi làm sao cho ba con trâu ấy đẻ thành chín con, hẹn năm sau phải đem nộp đủ, nếu không cả làng phải tội… - Thế sao làng chúng con lại có lệnh trên bắt nuôi ba con trâu đực cho đẻ thành chín con để nộp đức vua? Giống đực thì làm sao mà đẻ được ạ! Văn bản: EM BÉ THÔNG MINH Văn bản: EM BÉ THÔNG MINH Em cã nhËn xÐt g× vÒ møc ®é thö th¸ch trÝ th«ng minh cña em bÐ ë lÇn thø hai nµy ? a) Cuộc thử tài thứ hai: Môc ®Ých ra c©u ®è lÇn nµy lµ ®Ó thö trÝ th«ng minh cña em bÐ vËy mµ vua l¹i ra c©u ®è cho c¶ lµng. T¹i sao vËy? Văn bản: EM BÉ THÔNG MINH Qua hôm sau, khi hai cha con đang ăn cơm ở công quán, bỗng có sứ giả nhà vua mang tới một con chim sẻ, với lệnh bắt họ phải dọn thành ba cỗ thức ăn. Em bé nhờ cha lấy cho mình một cái kim may rồi đưa cho sứ giả, bảo: - Ông cầm lấy cái này về tâu đức vua xin rèn cho tôi thành một con dao để xẻ thịt chim. Văn bản: EM BÉ THÔNG MINH Tiết 26 - Văn bản: EM BÉ THÔNG MINH Em cã nhËn xÐt g× vÒ møc ®é thö th¸ch trÝ th«ng minh cña em bÐ ë lÇn thø ba nµy ? a) Cuộc thử tài thứ ba: VËy lµ c¶ hai lÇn em bÐ ®· gi¶i ®­îc c©u ®è cña vua, qua ®ã em nhËn thÊy phÈm chÊt ®¸ng quý nµo cña em bÐ? TrÝ th«ng minh h¬n ng­êi, lßng can ®¶m, hån nhiªn. - N­íc l¸ng giÒng cã d· t©m x©m l­îc n­íc ta nh­ng cßn e ng¹i. - Thö dß t×m ng­êi tµi ë n­íc ta. V× sao sø thÇn n­íc l¸ng giÒng l¹i ra c©u ®è o¸i o¨m nh­ vËy ? Em cã nhËn xÐt g× vÒ møc ®é thö th¸ch trÝ th«ng minh cña em bÐ ë lÇn thø t­ nµy ? Em bé hát lên một câu: Tang tình tang! Tính tình tang Bắt con kiến càng buộc chỉ ngang lưng Bên thời lấy giấy mà bưng Bên thời bôi mỡ, kiến mừng kiến sang Tang tình tang …. Rồi bảo: -Cứ theo cách đó là xâu được ngay! Tiết 26 - Văn bản: EM BÉ THÔNG MINH V× sao em bÐ cã thÓ gi¶i ®­îc c©u ®è hãc hiÓm cña sø thÇn trong khi c¶ triÒu ®×nh ph¶i bã tay? d) Cuộc thử tài thứ tư: Em có nhận xét gì về bốn lần trải qua thử thách của em bé? 2. Em bé thông minh và những cuộc phiêu lưu: Ngày càng quan trọng hơn Đông hơn, quan trọng hơn. Oái oăm hơn Lý thú Trong bèn thö th¸ch trÝ th«ng minh cña em bÐ, em thÝch thö th¸ch nµo nhÊt ? V× sao ? Văn bản: EM BÉ THÔNG MINH - Thử thách thứ hai hay và thú vị hơn cả, vì: + Cả lµng không ai tìm được lời giải đố. + Cậu bé không trả lời ngay mà đẩy vua vào tình huống để vua nhận ra sự vô lý trong câu hỏi của mình. + Em bé không tham và có tinh thần trách nhiệm cao với công việc Cách giải đố khiến người ra câu đố, người chứng kiến và cả người nghe phải hả hê sung sướng. Văn bản: EM BÉ THÔNG MINH Văn bản: EM BÉ THÔNG MINH Tiết 26 - Văn bản: EM BÉ THÔNG MINH Văn bản: EM BÉ THÔNG MINH - Cách xây dựng tình huống truyện gay cấn, sắp xếp theo trình tự tăng cấp, hợp lí. => Thử thách càng lớn, tài năng của em bé thông minh càng được bộc lộ và khẳng định. Bốn lần thử thách với thử thách sau khó hơn thử thách trước, tác giả dân gian xây dựng điều này nhằm mục đích gì? Văn bản: EM BÉ THÔNG MINH NÕu c©u chuyÖn tiÕp tôc ph¸t triÓn víi nh÷ng lÇn thö th¸ch b»ng c¸c c©u ®è o¸i o¨m vµ em bÐ l¹i tiÕp tôc gi¶i ®è b»ng c¸ch hái vÆn l¹i th× truyÖn g× sÏ x¶y ra ? Trong giao tiÕp ®Æc biÖt khi nãi n¨ng víi người lín c¸c em ph¶i chó ý th­a göi cho lÔ phÐp, lÞch sù tr¸nh hái vÆn l¹i ng­êi lín v× cã thÓ sÏ bÞ coi lµ thiÕu v¨n ho¸ trong giao tiÕp øng xö. 3. Kết thúc truyện: Sau khi kể về bốn lần vượt qua thử thách của nhân vật, trong phần kết thúc, tác giả dân gian kể chuyện gì? Em có đồng ý với kết thúc đó không? Vì sao? - Em bé thông minh nhận được phần thưởng xứng đáng: trở thành trạng nguyên. Trong truyện cổ tích Sọ Dừa, nhân vật chính cũng trở thành trạng nguyên. Con đường trở thành trạng nguyên của Sọ Dừa có gì giống và khác với nhân vật em bé thông minh trong truyện? Th¶o luËn nhãm hai ng­êi Sọ Dừa Em bé thông minh Giống nhau Khác nhau - Đều thông minh. - Đều thi tài và kết thúc có hậu. Miệt mài đèn sách, dự thi và đỗ trạng nguyên. => Trở thành trạng nguyên theo cách thông thường (qua thi cử, kiến thức văn chương, chữ nghĩa) Không dự thi nhưng thi tài, đấu trí với những người tài giỏi bằng kiến thức thực tiễn. => Trở thành trạng nguyên theo cách không thông thường. Sọ Dừa Em bé thông minh Giống nhau Sọ Dừa Em bé thông minh Khác nhau Giống nhau Sọ Dừa Em bé thông minh III. TỔNG KẾT Đề cao sự thông minh và trí khôn dân gian. Tạo tiếng cười vui vẻ, hồn nhiên trong đời sống hàng ngày. Hãy chỉ ra biện pháp nghệ thuật mà tác giả dân gian sử dụng trong văn bản? Ghi nhớ (SGK – 74) 2. Nghệ thuật Em hãy nêu ý nghĩa của truyện cổ tích Em bé thông minh? 1. Nội dung Nghệ thuật xây dựng tình huống truyện mang tính tăng cấp. IV.LUYÖN TËP: Bµi tËp1: Em h·y so s¸nh truyÖn cæ tÝch thÇn kú vµ truyÖn cæ tÝch sinh ho¹t ®Ó t×m ra ®iÓm gièng nhau vµ kh¸c nhau? Văn bản: EM BÉ THÔNG MINH ThÓ hiÖn ­íc m¬ cña nh©n d©n vÒ c«ng b»ng x· héi Cã Ýt hoÆc kh«ng cã yÕu tè thÇn kú IV.LUYÖN TËP: Bµi 1 : Chän ®¸p ¸n ®óng b»ng c¸ch khoanh trßn vµo ch÷ c¸i ®øng ®Çu c©u tr¶ lêi : 1. TrÝ th«ng minh cña em bÐ trong truyÖn Em bÐ th«ng minh ®­îc béc lé b»ng h×nh thøc nµo ? A.H×nh thøc thi cö. C. Dïng c©u ®è ®Ó thö tµi. B.D©n lµng tiÕn cö. D. Tù tiÕn cö. 2. NhËn xÐt nµo sau ®©y ®óng vÒ nh÷ng lÇn thö th¸ch tµi trÝ cña em bР? A.LÇn ®è sau cã néi dung khã h¬n lÇn ®è tr­íc. B.LÇn ®è sau cã ®èi t­îng ra c©u ®è cao h¬n lÇn ®è tr­íc. C.LÇn ®è sau cã ®èi t­îng tham gia tr¶ lêi nhiÒu h¬n lÇn ®è tr­íc. D.KÕt hîp c¶ A,B,C. 3. C¸ch gi¶i ®è cña em bÐ cã g× lÝ thó ? A. §Èy thÕ bÝ vÒ phÝa ng­êi ra c©u ®è . B. Lµm hä tù nhËn ra ®iÒu phi lý trong c©u ®è cña hä. C. Dïng kinh nghiÖm d©n gian ®Ó tr¶ lêi c©u ®è hãc bóa. D. KÕt hîp c¶ A, B, C. 4 C¸i hay cña truyÖn Em bÐ th«ng minh ®­îc t¹o bëi biÖn ph¸p nghÖ thuËt nµo lµ chÝnh ? A. T­¬ng ph¶n ®èi lËp. B. T¹o t×nh huèng truyÖn bÊt ngê t¨ng cÊp. C. Phãng ®¹i. D. Sö dông yÕu tè hoang ®­êng . 5. §¸p ¸n nµo sau ®©y nªu ®Çy ®ñ nhÊt ý nghÜa cña truyÖn Em bÐ th«ng minh ? A. §Ò cao sù th«ng minh cña con ng­êi, B. Ca ngîi trÝ kh«n d©n gian. C. T¹o tiÕng c­êi s¶ng kho¸i hån nhiªn. D. §Ò cao sù th«ng minh, trÝ kh«n d©n gian, tõ ®ã t¹o ra tiÕng c­êi hån nhiªn vui vÎ trong cuéc sèng hµng ngµy. IV.LUYÖN TËP: Bµi tËp 3: ViÕt ®o¹n v¨n ng¾n kho¶ng 5 ®Õn 7 c©u nªu c¶m nghÜ cña em vÒ nh©n vËt Em bÐ th«ng minh. H­íng dÉn häc bµi ë nhµ 1. Kể diễn cảm truyện Em bé thông minh. 2. Vẽ bản đồ tư duy ở nhà vào giấy A4 hoặc giấy A3 để nắm được nội dung kiến thức cơ bản của bài. 3. Soạn bài mới: Văn bản Cây bút thần.