Bài giảng: Ca Huế trên sông Hương

TRƯỜNG THCS LỘC HƯNG GIÁO VIÊN: LÊ THỊ NGỌC BÍCH Bµi gi¶ng: Ca HuÕ trªn s«ng H­¬ng C©u hái kiĨm tra miƯng Qua văn bản “Những trị lố hay là Va-ren và Phan Bội Châu”, em cĩ thể khái quát như thế nào về hai nhân vật này? §¸p ¸n Truyện khắc họa tính cách hai nhân vật, đại diện cho hai lực lượng đối lập nhau: Va - ren gian trá, hách dịch đại diện cho thực dân Pháp ở Đông Dương; Phan Bội Châu kiên cường, bất khuất, xứng đáng là vị anh hùng, tiêu biểu cho khí phách của dân tộc Việt Nam. Tồn cảnh cố đơ Huế Sơng Hương và núi Ngự Bình Chïa Thiªn Mơ Cầu Tràng Tiền §¹i néi vỊ ®ªm Hồng hơn tím! Bµi 30, TiÕt 113 (Hµ ¸nh Minh) Đọc - Tìm hiểu chú thích: * Tác giả - Tác phẩm Lµ t¸c phÈm xuÊt s¾c cđa Hµ ¸nh Minh, ®¨ng trªn b¸o “Ng­êi Hµ Néi”. Là văn bản nhật dụng, thuộc thể loại bút ký. Giíi thiƯu vµi nÐt vỊ t¸c gi¶ vµ t¸c phÈm? II. Đọc – Hiểu văn bản 1. §äc - tìm hiểu chú thích: - §o¹n 1: Tõ ®Çu-> “lÝ hoµi nam”: Giíi thiƯu s¬ l­ỵc vỊ c¸c lµn ®iƯu dân ca HuÕ. - §o¹n 2: Cßn l¹i: §ªm nghe ca HuÕ trªn s«ng H­¬ng. Nh÷ng nÐt ®Ỉc s¾c cđa ca HuÕ. Bµi v¨n cã thĨ chia lµm mÊy phÇn? X¸c ®Þnh néi dung cđa tõng phÇn? 2. Bố cục a. Giới thiệu chung về các làn điệu ca Huế Xét về hình thức, ca Huế cĩ những làn điệu nào? * H×nh thøc: + C¸c ®iƯu hß: Hß gi· g¹o, hß ru em, gi· v«i… + C¸c ®iƯu lÝ: LÝ con s¸o, lÝ hoµi xu©n, lÝ hoµi nam… + C¸c ®iƯu Nam: Nam ai, nam b×nh, nam xu©n, t­¬ng t­ khĩc, hành vân… XÐt vỊ néi dung, c¸c lµn ®iƯu dân ca HuÕ cã g× ®Ỉc s¾c? * Néi dung: ThĨ hiƯn lßng kh¸t khao, nçi mong chê hoµi väng thiÕt tha cđa t©m hån HuÕ. Ở đây, t¸c gi¶ sư dơng biện pháp nghệ thuật g×? T¸c dơng như thế nào? -> Nghệ thuật: Liệt kê => Sự đa dạng, phong phú của ca dao – dân ca Huế. => Ca HuÕ ®a d¹ng vµ phong phĩ vỊ h×nh thøc, s©u s¾c vỊ néi dung vµ mang ®Ëm nÐt ®Ỉc tr­ng cđa miỊn ®Êt vµ con ng­êi xứ HuÕ. Qua ®©y em cã thĨ kh¸i qu¸t như thế nào vỊ ca HuÕ? b. Nh÷ng nÐt ®Ỉc s¾c cđa đêm ca HuÕ trªn s«ng H­¬ng * Thời gian - khơng gian biĨu diƠn Ca HuÕ diƠn ra vµo thêi ®iĨm nµo? Kh«ng gian ra sao? - Thêi gian: Ban ®ªm. - Kh«ng gian: Trªn chiÕc thuyỊn rång ®­ỵc trang trÝ léng lÉy, tr«i trªn dßng s«ng H­¬ng. Em cĩ nhận xét gì về khơng gian, thời gian biểu diễn đêm ca Huế? * Nh¹c cụ: еn tranh, ®µn nguyƯt, ®µn t× bµ, đàn nhÞ, ®µn tam, ®µn bÇu, s¸o vµ cỈp sanh. Phơc vơ cho ®ªm ca HuÕ cã c¸c nh¹c cơ g×? §µn nguyƯt §µn bÇu CỈp sanh S¸o §µn tam §µn tú bµ Đàn nhị §µn tranh Em cã nhËn xÐt g× vỊ nh¹c cơ cđa ®ªm ca HuÕ? Ca cơng được miêu tả với những chi tiết nào? * Ca c«ng: + Nam mỈc ¸o dµi the, quÇn thơng, ®Çu ®éi kh¨n xÕp. +N÷: mỈc ¸o dµi, kh¨n ®ãng duyªn d¸ng. * Nh¹c c«ng: + Dïng c¸c ngãn ®µn trau chuèt: nhÊn, mỉ, vç, v¶… + TiÕng ®µn lĩc khoan, lĩc nhỈt lµm xao ®éng hån ng­êi. Cã g× ®Ỉc s¾c trong nghƯ thuËt biĨu diƠn cđa c¸c nh¹c c«ng? Biện pháp nghệ thuật chđ yÕu ®­ỵc sư dơng trong ®o¹n nµy lµ g×? Ca HuÕ ®­ỵc h×nh thµnh tõ ®©u? Nh¹c cung ®×nh x­a -> Ca HuÕ võa s«i nỉi, lạc quan, t­¬i vui võa trang träng, uy nghi. ChÝnh nguån gèc ®ã t¹o cho ca HuÕ ®Ỉc ®iĨm g×? * C¸ch th­ëng thøc C¸ch th­ëng thøc ca HuÕ cã g× ®Ỉc biƯt? Em cã nhËn xÐt g× vỊ c¸ch th­ëng thøc ca Huế? Nghe ca HuÕ trªn s«ng H­¬ng C¶nh HuÕ vỊ ®ªm hiƯn ra víi nh÷ng nÐt nỉi bËt nµo? + Thµnh phè lªn ®Ìn nh­ sao sa. + C¶nh vËt mê ®i trong mét mµu tr¾ng ®ơc. + Tr¨ng lªn. + Giã m¬n man. + Dßng s«ng tr¨ng gỵn sãng. + Bê bªn kia Thiªn Mơ hiƯn ra mê ¶o. + Th¸p Ph­íc Duyªn d¸t ¸nh tr¨ng vµng. * Khung cảnh thành phố Huế Câu hỏi thảo luận: Tại sao cĩ thể nĩi: nghe ca Huế là một thú tao nhã? Ca Huế thanh cao, lịch sự, nhã nhặn, sang trọng và duyên dáng từ nội dung đến hình thức; từ cách biểu diễn đến cách thưởng thức; từ ca cơng đến nhạc cơng; từ giọng ca đến cách trang điểm, ăn mặc… Chính vì thế, nghe ca Huế quả là một thú tao nhã. Sơng Hương, núi Ngự được xem là biểu tượng cho cảnh đẹp thơ mộng xứ Huế. Cịn gì thú vị bằng một đêm trăng được buơng thuyền trên dịng sơng tĩnh lặng để nghe những điệu hị mênh mơng, những câu Nam ai, Nam bình sâu lắng chỉ cĩ ở đất cố đơ... c. C¶m xĩc cđa nh©n vËt tr÷ t×nh LÇn ®Çu tiªn th­ëng thøc mét ®ªm ca HuÕ trªn s«ng H­¬ng, t¸c gi¶ cã nh÷ng c¶m xĩc g×? - Nh­ mét l÷ kh¸ch thích giang hå víi hån th¬ lai l¸ng, t×nh ng­êi nång hËu. - Tâm trạng chê ®ỵi rén lßng. - C¶m nhËn: + Kh«ng gian nh­ l¾ng ®äng. + Thêi gian nh­ ngõng l¹i. + Ca HuÕ chÝnh lµ néi t©m con g¸i HuÕ. III. Tổng kết Em hãy hƯ thèng l¹i nh÷ng nÐt ®Ỉc s¾c vỊ néi dung và nghệ thuật của văn bản? Ghi l¹i nh÷ng nÐt ®Ỉc s¾c cđa mét ®ªm ca HuÕ trªn s«ng H­¬ng: kh«ng gian, thêi gian, nghƯ sÜ biĨu diƠn ®Õn c¸ch th­ëng thøc… -> Ca HuÕ lµ mét nÐt sinh ho¹t v¨n ho¸ ®Ỉc s¾c cÇn ®­ỵc tr©n träng vµ ph¸t huy. * NghƯ thuËt: LiƯt kª, lêi v¨n ch©n thùc, giµu hình ảnh, c¶m xĩc, nhịp điệu. * Néi dung: IV. LuyƯn tËp V× sao cã thĨ nãi: ca HuÕ võa s«i nỉi, t­¬i vui, võa trang träng, uy nghi? A. V× ca HuÕ b¾t nguån tõ dßng nh¹c d©n gian. B. V× ca HuÕ b¾t nguån tõ nh¹c cung ®×nh. C. V× ca HuÕ b¾t nguån tõ nh¹c d©n gian vµ nh¹c cung ®×nh. Hướng dÉn vỊ nhµ - Häc bµi, n¾m ®­ỵc nh÷ng nÐt ®Ỉc s¾c cđa nghệ thuật ca HuÕ. - Lµm phÇn luyƯn tËp vµo vë bµi tËp. - So¹n bài: "Quan ¢m ThÞ KÝnh"