Bài giảng: Bài học đường đời đầu tiên

Bài học đường đời đầu tiên (Trích “Dế Mèn phiêu lưu kí” – Tô Hoài) Từ trước đến nay, vốn không có nhiều tác phẩm dành cho độc giả thiếu nhi. Nhà văn Tô Hoài đã dành tặng “Dế Mèn phiêu lưu kí” cho các em nhỏ nhưng ngay cả những người lớn cũng hết sức yêu thích bộ truyện này. Tác phẩm thiếu nhi đó đã được đón nhận nồng nhiệt ngay từ khi mới ra đời, cho đến ngày nay và chắc hẳn rất lâu sau người ta vẫn tìm đọc nó và dành tặng nó cho các em nhỏ. Nguyên nhân vì sao tác phẩm này lại có sức hút đến như vậy? I. Giới thiệu tác giả, tác phẩm Em biết gì về nhà văn Tô Hoài. Xem thêm SGK 2. Tác phẩm Dế Mèn phiêu lưu kí là tác phẩm nổi Tiếng nhất của Tô Hoài viết về loài vật dành cho thiếu nhi. Truyện viết về thế giới loài vật nhỏ bé ở đồng quê, rất sinh động và hóm hỉnh đồng thời cũng gợi ra những hình ảnh của xã hội con người và thể hiện những khát vọng đẹp đẽ của tuổi trẻ. Tác phẩm có 10 chương. Chương đầu kể lai lịch và bài học đường đời đầu tiên của Dế Mèn. Hai chương tiếp theo kể chuyện Dế Mèn bị bọn trẻ con bắt đem đi chọi nhau với các con dế khác. Dế Mèn trốn thoát. Trên đường tìm về nhà gặp chị Nhà Trò bị sa vào lưới bọn nhện độc ác, Dế Mèn đã đánh tan bọn Nhện cứu thoát chị Nhà Trò yếu ớt. Bảy chương còn lại kể về các cuộc phiêu lưu của Dế Mèn. - Dế Mèn cùng Dế Trũi kết nghĩa anh em rồi lên đường phiêu lưu trên một cái bè kết bằng lá sen. Họ trôi dạt vào vùng nước mênh mông, miền đầm lầy, xứ sở của loài ếch, Nhái, Cua, sau đó lại đến vùng cỏ may của các loài Chuồn Chuồn, Châu Chấu. Hai bạn dự hội thi võ và đánh thắng đối thủ là Bọ Muỗm và Bọ Ngựa, được tôn làm chánh, phó thủ lĩnh Tổng Châu Chấu. Khi dân cư Tổng Châu Chấu đi tìm nơi trú đông, họ đánh nhau với Châu Chấu Voi và Trũi bị Châu Chấu Voi bắt đem đi theo. - Trên đường đi tìm Trũi, Dế Mèn gặp lại Xiến Tóc, biết được tin tức về Trũi và Châu Chấu Voi, rồi bị lão Chim Trả bắt giam vào hang tối để canh giữ hang cho hắn. May có bọn Châu Chấu Voi, Xiến Tóc, Dế Trũi đi ngang qua, cứu thoát Dế Mèn. - Cả bọn đi đến vùng Kiến để nhờ Kiến truyền đi mọi nơi mong muốn tốt đẹp là hòa bình và thân thiện giữa các loài. Do một sự hiểu nhầm mà xảy ra chiến tranh với các loài Kiến. Bọn Dế Mèn bị bao vây và rơi vào tình thế khó khăn. Trũi thoát ra và đi tìm quân cứu viện. May nhờ một sự ngẫu nhiên mà vòng vây của Kiến bị phá, Dế Mèn tìm gặp được Kiến Chúa, giải tỏa được mọi sự hiểu lầm. Kiến truyền đi mọi nơi lời hịch kêu gọi muôn loài kết làm anh em và được khắp nơi hưởng ứng. Dế Mèn và Dế Trũi trở về quê, thăm mộ mẹ của Dế Mèn, nghỉ ngơi và dự tính một cuộc phiêu lưu mới trong hòa bình. Đánh giá chung Mặc dù còn có ít nhiều tính chất bồng bột, ngây thơ trong nhận thức; lí giải xung đột và ước mơ “muôn loài kết làm anh em” cũng còn có tính chất không tưởng, nhưng Dế Mèn là một hình tượng đẹp về tuổi trẻ giàu ước mơ tốt đẹp, say mê lí tưởng, trung thực và dũng cảm, quý trọng tình bạn và thích phiêu lưu, ham hiểu biết, một hình ảnh đáng yêu, đáng mên, gần gũi với tuổi trẻ. II, Đọc- hiểu văn bản Cho biết văn bản được trích từ chương mấy của tác phẩm? Bố cục? Đoạn trích trong SGK được trích từ chương 1 của tác phẩm. Bố cục: có hai đoạn chính: Đoạn 1: miêu tả hình ảnh Dế Mèn- một chàng dế thanh niên cường tráng. Đoạn 2: câu chuyện về trò đùa ngỗ nghịch của Dế Mèn trêu chị Cốc gây ra cái chết thảm thương cho Dế Choắt. 1. Hình ảnh Dế Mèn Tác giả đã dùng những chi tiết nào để tả về ngoại hình của Dế Mèn? Nhận xét về ngoại hình Dế Mèn và nghệ thuật miêu tả của nhà văn? Mèn là một chú dế cường tráng Tác giả tập trung miêu tả khá kĩ ngoại hình Dế Mèn: đôi càng mẫm bóng, những cái vuốt nhọn hoắt, cái đầu nổi từng tảng rất bướng, hai cái răng đen nhánh nhai ngoàm ngoạp như hai lưỡi liềm máy, sợi râu dài và uốn cong… Vẻ đẹp cường tráng còn được thể hiện ở sức mạnh trong từng điệu bộ, động tác của Dế Mèn: co cẳng lên, đạp phanh phách vàc các ngọn cỏ; lúc đi bách bộ thì cả người rung rinh một màu nâu bóng mỡ; hai cái răng đen nhánh lúc nào cũng nhai ngoàm ngoạp; chốc chốc lại trịnh trọng khoan thai đưa cả hai chân lên vuốt râu. Nhận xét Cách miêu tả của tác giả là vừa tả hình dáng chung làm nổi bật các chi tiết quan trọng của đối tượng, vừa miêu tả ngoại hình, vừa diễn tả cử chỉ, hành động để bộc lộ được một vẻ đẹp rất sống động, cường tráng và cả tính nết của Dế Mèn. Tác giả sử dụng rất nhiều tính từ ấn tượng nhằm miêu tả Dế Mèn một cách sinh động nhất. 2. Bài học đường đời đầu tiên Nhận xét về cách xưng hô, lời lẽ, giọng điệu của Dế Mèn với Dế Choắt? Dế Mèn đã làm hại Dế Choắt ra sao? Phân tích diễn biến thái độ và tâm lí của Dế Mèn trước và sau khi hại Dế Choắt. Dế Mèn huênh hoang vì vẻ cường tráng của mình và coi thường Dế Choắt ốm yếu. Dế Mèn trêu chị Cốc nhưng Dế Choắt lại là nạn nhân, dẫn đến cái chết thảm thương của Choắt. Khi Dế Choắt bị chị Cốc mổ, Mèn nằm im thin thít, sau khi Cốc bay đi mới dám mon men ra khỏi hang. Trước cái chết thảm thương của Choắt, Mèn ân hận về lỗi của mình và thấm thía bài học đường đời đầu tiên. Em có suy nghĩ gì về bài học của Dế Mèn? Bài học ấy được nói lên qua lời khuyên của Dế Choắt, điều đó có ý nghĩa như thế nào? 3. Nội dung ý nghĩa và nghệ thuật của đoạn trích Bài học đường đời đầu tiên của Dế Mèn chính là bài học quý giá mà mỗi chúng ta phải luôn ghi nhớ: “ở đời mà có thói hung hăng bậy bạ, có óc mà không biết nghĩ, sớm muộn rồi cũng mang vạ vào mình đấy”. Bài học này đã được minh chứng cụ thể qua nhân vật Dế Mèn, rất chân thực, không hề mang tính chất giáo điều. Cách viết truyện của nhà văn Tô Hoài gây ấn tượng, hấp dẫn như thế nào? Dế Mèn phiêu lưu kí không chỉ hấp dẫn người đọc bởi những bài học về cuộc sống rất thực mà còn bởi cách viết rất hấp dẫn của nhà văn. Truyện được viết theo lối đồng thoại, nhân vật chính là những con vật nhỏ bé, bình thường rất gần gũi với các em. Loài vật ở đây cũng biết nói năng, suy nghĩ, cũng có tình cảm như con người nhưng chúng không bị biến thành những biểu tượng thuần túy nhằm nêu lên những bài học về luân lí đạo đức như trong truyện ngụ ngôn mà vẫn là những hình tượng sống động, đúng với hình ảnh trong tự nhiên. Luyện tập 1.Bài tập 2 (SGK) 2. Phân vai diễn lại đoạn trích trong văn bản.