Bài giảng Bài 7 : Các phương pháp lai

Baøi 7 : Caùc phöông phaùp lai GV soạn : Nguyễn ThanhThủy Trường THPT Vũng Tàu Thành phố Vũng Tàu  Qua hình aûnh treân em haõy cho bieát theá naøo laø töï thuï phaán ?   Töï thuï phaán vaø giao phoái caän huyeát khaùc nhau cô baûn ôû ñieåm naøo ?  Trong thí nghieäm veà 1 gioáng ngoâ : Chieàu cao trung bình 2,93 m, naêng suaát trung bình 47,6taï/ha Bò baét buoäc töï thuï phaán qua 15 theá heä Chieàu cao caây 2,46m , naêng suaát 24,1taï/ha . Ñeán theá heä thöù 30 : Chieàu cao caây 2,34m, naêng suaát 15,2taï /ha .  Em coù nhaän xeùt gì veà keát quaû treân?  Hieän töôïng ñoù ñöôïc goïi laø gì ? I. Töï thuï phaán- Giao phoái caän huyeát vaø hieän töôïng thoaùi hoùa :  1, Khaùi nieäm : Töï thuï phaán : Laø tröôøng hôïp giao töû ñöïc vaø giao töû caùi tham gia thuï tinh treân cuøng 1 hoa löôõng tính hay töø nhöõng hoa ñôn tính cuøng moät caây . Giao phoái caän huyeát (giao phoái gaàn) : Laø söï giao phoái giöõa nhöõng cô theå cuøng chung boá meï hoaëc giöõa boá meï vôùi con caùi cuûa chuùng .  ÔÛ vaät nuoâi : giao phoái caän huyeát laøm söùc ñeû giaûm , xuaát hieän caùc quaùi thai dò hình , cô theå suy yeáu . Hieän töôïng thoaùi hoùa gioáng :  ÔÛ caây troàng : töï thuï phaán baét buoäc qua nhieàu theá heä thì caùc theá heä sau seõ : sinh tröôûng phaùt trieån chaäm , choáng chòu keùm , xuaát hieän caùc tính traïng xaáu , naêng suaát giaûm nhieàu caây cheát .  Taïi sao laïi coù hieän töôïng thoaùi hoùa gioáng ? Tỉ lệ  Dị hợp tử 100 Đồng hợp tử 0 Đời đầu Đời sau Aa Aa Aa Aa Sự biến đổi tỉ lệ thể dị hợp và thể đồng hợp trong quần thể tự thụ phấn 2. Nguyeân nhaân söï thoaùi hoùa gioáng : * Tæ leä theå dò hôïp trong quaàn theå giaûm daàn  Öu theá lai giaûm daàn . * Tæ leä theå ñoàng hôïp taêng , trong ñoù caùc gen laën coù haïi ñöôïc bieåu hieän ra kieåu hình .  Vì sao trong luaät hoân nhaân gia ñình ngöôøi ta khoâng cho nhöõng ngöôøi coù quan heä huyeát thoáng laáy nhau ? * Cuûng coá moät tính traïng mong muoán * Laø böôùc trung gian taïo doøng thuaàn ñeå chuaàn bò lai khaùc doøng taïo öu theá lai . * Phaùt hieän gen xaáu ñeå loaïi boû .  3.Vai troø cuûa phöông phaùp töï thuï phaán :  Trong chaên nuoâi vaø troàng troït ngöôøi ta coù söû duïng phöông phaùp töï thuï phaán vaø giao phoái caän huyeát khoâng ?  Vì sao öu theá lai theå hieän cao nhaát ôû f1 sau ñoù giaûm daàn qua caùc theá heä ?  Vì sao cô theå lai khaùc doøng coù öu theá hôn boá meï chuùng ? Ví du : P AABB x aaïbb f1 AaBb Giaû söû coù alen a,b quy ñònh tính traïng laën coù haïi thì f1 chuùng coù bieåu hieän khoâng ?  Vì sao öu theá lai giaûm daàn qua caùc theá heä ?  Nhöõng ñaëc ñieåm ñoù goïi laø gì ?  II.Lai khaùc doøng – Öu theá lai :  1. Hieän töôïng öu theá lai : Khi lai 2 doøng thuaàn chuûng coù kieåu gen khaùc nhau thì ôû f1 coù söùc soáng hôn haún boá meï : sinh tröôûng nhanh , phaùt trieån maïnh , choáng chòu toát ,naêng suaát cao . Öu theá lai bieåu hieän roõ nhaát trong lai khaùc doøng – Lai khaùc doøng coù ñoàng ñeàu cao veà phaåm chaát vaø naêng suaát . Öu theá lai bieåu hieän cao nhaát ôû f1 sau ñoù giaûm daàn qua caùc theá heä . Em haõy giaûi thích cô sôû cuûa öu theá lai ?  2. Nguyeân nhaân cuûa öu theá lai : a. Giaû thuyeát veà traïng thaùi dò hôïp : Trong cô theå lai phaàn lôùn caùc gen naèm trong caëp gen dò hôïp trong ñoù caùc gen laën khoâng ñöôïc bieåu hieän . AABBCC x aabbcc AaBbCc  b. Giaû thuyeát veá taùc ñoäng coäng goäp cuûa caùc gen troäi coù lôïi :Moät doøng mang 2 gen troäi lai vôùi moät doøng mang 1 gen troäi cho doøng mang 3 gen troäi coù lôïi .AAbbCC x aaBBccAaBbCc  c. Giaû thuyeát sieâu troäi : Söï töông taùc giöõa 2 alen khaùc nhau veà chöùc phaän cuûa cuøng 1 loâcut daãn ñeán hieäu quaû boå trôï , môû roäng phaïm vi bieåu hieän kieåu hình . AA  Aa > aa  ÔÛ thuoác laù caëp gen aa quy ñònh khaû naêng chòu laïnh tôùi 10oC AA quy ñònh khaû naêng chòu noùng tôùi 35oC Aa chòu ñöôïc nhieät ñoä 10oC- 35oC  3. Phöông phaùp taïo öu theá lai : ÔÛ thöïc vaät : Lai khaùc doøng ñôn : P Doøng A x doøng B F1 öu theá lai C Lai khaùc doøng keùp : P Doøng A x doøng B F1 öu theá lai C P Doøng D x doøng E F1 öu theá lai G P Öu theá lai C x Öu theá lai G Öu theá lai H Lai thuaän nghòch : Öu theá lai phuï thuoäc vaøo caû ñaëc tính teá baøo chaát vì vaäy pheùp lai thuaän nghòch cho hieäu quaû öu theá lai khoâng gioáng nhau . ÔÛ ñoäng vaät : Phoå bieán laø lai giöõa 2 noøi trong pheùp lai kinh teá .  Bieän phaùp duy trì cuûng coá öu theá lai : * Ñoái vôùi caây troàng : coù theå söû duïng sinh saûn sinh döôõng thay cho sinh saûn höõu tính . * Ñoái vôùi vaät nuoâi :Öu theá lai ñöôïc duy trì , cuûng coá baèng lai luaân phieân , con lai ñöôïc taïo ra trong moãi theá heä ñöôïc laàn löôït cho lai vôùi daïng boá meï ban ñaàu .  Ñeå haïn cheá vieäc truyeàn caùc gen xaáu cho ñôøi sau neân coù nhöõng bieän phaùp gì ? Caâu 1: Neáu kieåu gen P goàm toaøn gen troäi coù lôïi ôû traïng thaùi ñoàng hôïp hoaëc mang ñoät bieán laën coù lôïi thì töï phoái coù daãn ñeán hieän töôïng thoaùi hoùa gioáng khoâng ? Taïi sao? Caâu 3 : Cô sôû di truyeàn hoïc cuûa öu theá lai laø : ÔÛ cô theå f1 dò hôïp , gen laën coù haïi bò gen troäi laán aùt . Taäp trung caùc gen troäi coù lôïi töø caû boá vaø meï laøm taêng cöôøng taùc ñoäng coäng goäp cuûa caùc gen troäi . Cô theå dò hôïp cuûa caùc alen luoân toát hôn theå ñoàng hôïp a vaø c ñuùng . a , b vaø c ñuùng . Em coù bieát … Caâu 2 : Taïi sao ôû chim boà caâu giao phoái gaàn maø khoâng daãn ñeán hieän töôïng thoaùi hoùa gioáng ? Bài học đến đây là hết