Bài giảng bài 17 tiết 84, 85: Những đứa trẻ (trích "thời thơ ấu")

Những đứa trẻ (Trích “Thời thơ ấu”) Mác – xim Go-rơ-ki I. Đọc - Tìm hiểu chung 1.Đọc I. Đọc - Tìm hiểu chung 2.Chú thích a.Tác giả Mác-xim Go-rơ-ki (1868 – 1936) là bút danh của A-lếch-xây Pê-scốp. Mác-xim Go-rơ-ki I. Đọc - Tìm hiểu chung Ông sinh ra và lớn lên ở thành phố Ni-giơ-ni Nô-vơ-gô-rốt, bên bờ sông Vôn-ga trong một gia đình công nhân nghèo. Thành phố Ni-giơ-ni Nô-vơ-gô-rốt Sông Von-ga Sông Von-ga I. Đọc - Tìm hiểu chung Mác-xim Go-rơ-ki sớm mồ côi cha mẹ, tuổi ấu thơ sống trong gia đình ông bà ngoại, sớm phải tự lập kiếm sống bằng nhiều nghề khác nhau. Ông tự học, tự rèn luyện với nghị lực phi thường để trở thành nhà nghệ sĩ ưu tú của nghệ thuật vô sản. Ông là đại văn hào Nga, người mở đầu cho văn học CM Nga thế kỷ 20. I. Đọc - Tìm hiểu chung Mác-xim Go-rơ-ki là tác giả của nhiều tập truyện ngắn, truyện vừa, tiểu thuyết, bút ký, kịch nói. Ông là tác giả của bộ ba tiểu thuyết tự thuật: Thời thơ ấu(1913 – 1914), Kiếm sống (1916), Những trường đại học của tôi (1923) I. Đọc - Tìm hiểu chung b.Tác phẩm Thời thơ ấu là tập 1 của bộ ba tiểu thuyết tự thuật với nhân vật chính là A-li-ô-sa kể lại quãng thời thơ ấu và thanh niên của mình từ năm 3 – 4 tuổi đến năm 17 tuổi. I. Đọc - Tìm hiểu chung Thời thơ ấu gồm 13 chương, kể lại quãng đời của A-li-ô-sa từ khi bố mất, cùng mẹ đến ở nhờ nhà ông bà ngoại trong 6 – 7 năm, rồi mẹ đi lấy chồng, sau đó mẹ ốm và qua đời. Ông ngọai đuổi A-li-ô-sa vào đời kiếm sống. Văn bản Những đứa trẻ trích ở chương IX. I. Đọc - Tìm hiểu chung c. Ngôi kể Ngôi thứ nhất đặt vào nhân vật chú bé A-li-ô-sa (Mác-xim Go-rơ-ki hồi nhỏ) I. Đọc - Tìm hiểu chung d. Bố cục : 3 phần Phần 1 (Từ đầu “ ấn em nó cúi xuống”): Tình bạn tuổi ấu thơ hồn nhiên, trong sáng. Phần 2(“Trời đã bắt đầu tối”“Cấm không được đến nhà tao”): Tình bạn bị cấm đoán. Phần 3(phần còn lại):Tình bạn vẫn tiếp tục. II. Đọc - hiểu văn bản 1.Những đứa trẻ sống thiếu tình thương. Hai gia đình thuộc hai thành phần xã hội khác nhau(một bên là dân thường, một bên là quan chức giàu sang)đại tá Ốp-xi-an-ni-cốp không cho những đứa trẻ chơi với nhau. A-li-ô-sa từng góp sức cứu đứa nhỏ khi nó bị rơi xuống giếng nên chúng hiểu được lòng tốt của cậu thích rủ A-li-ô-sa sang chơi. II. Đọc - hiểu văn bản 1.Những đứa trẻ sống thiếu tình thương A-li-ô-sa mất bố sớm, mẹ đi lấy chồng khác, có mẹ mà cũng như không, lại thường bị ông ngoại đánh đòn, chỉ có bà ngoại hiền hậu thương yêu. Qua trò chuyện, A-li-ô-sa biết ba đứa trẻ giàu có kia cũng chẳng sung sướng gì. Mẹ chết, sống với dì ghẻ, bị bố cấm đoán, đánh đòn…  Hoàn cảnh sống thiếu tình thương giống nhau khiến A-li-ô-sa thân thiết với mấy đứa trẻ kia. A-li-ô-sa và những người bạn II. Đọc - hiểu văn bản 2. Những quan sát và nhận xét tinh tế Trước khi quen thân: A-li-ô-sa chưa hiểu gì về chúng, không phân biệt được đứa này với đứa kia. Khi đã quen thân: Nghe ba đứa kể chuyện và thấy “Chúng ngồi sát vào nhau như những chú gà con”.  so sánh chính xác, toát lên sự cảm thông của A-li-ô-sa với nỗi bất hạnh của các bạn hàng xóm. II. Đọc - hiểu văn bản 2. Những quan sát và nhận xét tinh tế Khi chứng kiến cảnh ba đứa trẻ bị bố mắng: Đại tá Ốp-xi-an-ni-cốp xuất hiện, hỏi hách dịch thì cả mấy đứa trẻ lặng lẽ đi vào nhà. A-li-ô-sa liên tưởng chúng giống như những con ngỗng ngoan ngoãn  So sánh chính xác, cụ thể: thể hiện dáng dấp bên ngoài và tâm trạng của ba đứa trẻ. Bị bố áp chế, chúng trở nên nhút nhát và cam chịu.  Một lần nữa A-li-ô-sa tỏ sự thông cảm với cuộc sống thiếu tình thương của các bạn nhỏ . II. Đọc - hiểu văn bản 3. Chuyện đời thường và truyện cổ tích Chuyện đời thường và truyện cổ tích lồng ghép vào nhau xuyên suốt toàn bộ văn bản, được thể hiện qua: Chi tiết dì ghẻ(“mẹ khác”): Khi nghe mấy đứa trẻ hàng xóm nhắc đến chuyện dì ghẻ, A-li-ô-sa liên tưởng đến nhân vật mụ dì ghẻ độc ác trong các câu chuyện cổ tích. Chi tiết người “mẹ thật”(đã chết) của mấy đứa trẻ. Hình ảnh người bà nhân hậu. II. Đọc - hiểu văn bản 3. Chuyện đời thường và truyện cổ tích Mấy đứa trẻ tên là gì, độc giả không rõ, hay tác giả cố tình không kể ra, hoặc ông đã quên mất tên chúng…  Với cách kể này, câu chuyện càng trở nên khái quát và càng tô đậm thêm màu sắc cổ tích đậm đà. III. Tổng kết Nội dung Qua đoạn trích Những đứa trẻ, Mác-xim Go-rơ-ki đã thuật lại hết sức sinh động tình bạn thân thiết của ông hồi nhỏ với những đứa trẻ sống thiếu tình thương bên hàng xóm, bất chấp những cản trở trong quan hệ xã hội lúc bấy giờ. III. Tổng kết 2. Nghệ thuật Tự thuật, nhớ lại và hình dung, tưởng tưởng lại những ấn tượng thời ấu thơ. So sánh chính xác. Đối thoại ngắn gọn, sinh động, phù hợp với tâm lý nhân vật. Chuyện đời thường và truyện cổ tích lồng vào nhau. Cách triển khai có nghệ thuật của người kể chuyện ở chỗ các yếu tố chủ chốt những đứa trẻ, những con chim, truyện cổ tích, người dì ghẻ, người bà hiền hậu xuất hiện ở phần đầu lại tiếp tục xuất hiện ở phần thứ ba tạo nên sự kết nối chặt chẽ và gây ấn tượng lắng đọng ở độc giả. III. Tổng kết 3. Ghi nhớ : SGK trang 234