Bài giảng Bài 12- Tiết 52: Số từ và lượng từ

Cụm danh từ là gì? Một cụm danh từ đầy đủ có mấy phần? Côm danh tõ BÀI CŨ Ba phần: Phần phụ trước, phần trung tâm, phần phụ sau Cả hai chiếc áo này Cả hai chiếc áo này may chật quá Là một tổ hợp từ do danh từ với một số từ ngữ phụ thuộc nó tạo thành. PhÇn tr­íc PhÇn trung t©m PhÇn sau chiÕc ¸o nµy t2 t1 T1 T2 s1 s2 C¶ hai M« h×nh cÊu t¹o côm danh tõ MUØA 1. VÝ dô. a. Hai chµng t©u hái ®å sÝnh lÔ cÇn s¾m nh÷ng g×, vua b¶o: “Mét tr¨m v¸n c¬m nÕp, mét tr¨m nÖp b¸nh ch­ng vµ voi chÝn ngµ, gµ chÝn cùa, ngùa chÝn hång mao mçi thø mét ®«i”. (S¬n Tinh Thuû Tinh) b. Tôc truyÒn ®êi Hïng V­¬ng thø s¸u, ë lµng Giãng cã hai vî chång «ng l·o ch¨m chØ lµm ¨n vµ cã tiÕng lµ phóc ®øc. (Th¸nh Giãng) BÀI MỚI 1. VÝ dô. a. Hai chµng t©u hái ®å sÝnh lÔ cÇn s¾m nh÷ng g×, vua b¶o: “Mét tr¨m v¸n c¬m nÕp, mét tr¨m nÖp b¸nh ch­ng vµ voi chÝn ngµ, gµ chÝn cùa, ngùa chÝn hång mao, mçi thø mét ®«i”. ( S¬n Tinh, Thuû Tinh) DT DT DT DT DT DT DT 1. VÝ dô. b. Tôc truyÒn ®êi Hïng V­¬ng thø s¸u ë lµng Giãng cã hai vî chång «ng l·o ch¨m chØ lµm ¨n vµ cã tiÕng lµ phóc ®øc. ( Th¸nh Giãng) DT 1. VÝ dô. a. Hai chµng t©u hái ®å sÝnh lÔ cÇn s¾m nh÷ng g×, vua b¶o: “Mét tr¨m v¸n c¬m nÕp, mét tr¨m nÖp b¸nh ch­ng vµ voi chÝn ngµ, gµ chÝn cùa, ngùa chÝn hång mao, mçi thø mét ®«i”. DT DT DT DT DT b. Tôc truyÒn ®êi Hïng V­¬ng thø s¸u ë lµng Giãng cã hai vî chång «ng l·o ch¨m chØ lµm ¨n vµ cã tiÕng lµ phóc ®øc. DT DT DT ThÕ nµo lµ sè tõ? - Sè tõ lµ nh÷ng tõ chØ sè l­îng vµ thø tù cña sù vËt. 1. VÝ dô. a. Hai chµng t©u hái ®å sÝnh lÔ cÇn s¾m nh÷ng g×, vua b¶o: “Mét tr¨m v¸n c¬m nÕp, mét tr¨m nÖp b¸nh ch­ng vµ voi chÝn ngµ, gµ chÝn cùa, ngùa chÝn hång mao, mçi thø mét ®«i”. DT DT DT DT DT b. Tôc truyÒn ®êi Hïng V­¬ng thø s¸u ë lµng Giãng cã hai vî chång «ng l·o ch¨m chØ lµm ¨n vµ cã tiÕng lµ phóc ®øc. DT DT DT ST ST ST ST ST ST ST ST - Khi biÓu thÞ sè l­îng sù vËt, sè tõ th­êng ®øng tr­íc danh tõ; khi biÓu thÞ thø tù, sè tõ th­êng ®øng sau danh tõ. 1. VÝ dô. a. Hai chµng t©u hái ®å sÝnh lÔ cÇn s¾m nh÷ng g×, vua b¶o: “Mét tr¨m v¸n c¬m nÕp, mét tr¨m nÖp b¸nh ch­ng vµ voi chÝn ngµ, gµ chÝn cùa, ngùa chÝn hång mao, mçi thø mét ®«i”. DT DT DT DT DT b. Tôc truyÒn ®êi Hïng V­¬ng thø s¸u ë lµng Giãng cã hai vî chång «ng l·o ch¨m chØ lµm ¨n vµ cã tiÕng lµ phóc ®øc. DT DT DT ST ST ST ST ST ST ST ST VÝ dô: Khả năng kết hợp a, Phong trµo hai tèt. b, Phô n÷ ba ®¶m ®ang. c, BÈy næi ba ch×m. §t ST Sè tõ cã kh¶ n¨ng kÕt hîp víi ®éng tõ hoÆc tÝnh tõ ®Ó t¹o thµnh nh÷ng qu¸n ng÷, thµnh ng÷. VÝ dô: N­íc ViÖt Nam/lµ mét, d©n téc ViÖt Nam/lµ mét ( Hå ChÝ Minh) CN VN CN VN Sè tõ cã thÓ ®éc lËp lµm mét thµnh phÇn cña c©u mµ kh«ng phô thuéc vµo danh tõ. Lưu ý: Khả năng kết hợp: Sè tõ cã kh¶ n¨ng kÕt hîp víi ®éng tõ hoÆc tÝnh tõ ®Ó t¹o thµnh nh÷ng qu¸n ng÷, thµnh ng÷. Sè tõ cã thÓ ®éc lËp lµm mét thµnh phÇn cña c©u mµ kh«ng phô thuéc vµo danh tõ. Lưu ý: a. Hai chµng t©u hái ®å sÝnh lÔ cÇn s¾m nh÷ng g×, vua b¶o: “Mét tr¨m v¸n c¬m nÕp, mét tr¨m nÖp b¸nh ch­ng vµ voi chÝn ngµ, gµ chÝn cùa, ngùa chÝn hång mao mçi thø mét ®«i”. (S¬n Tinh Thuû Tinh) CÇn ph©n biÖt sè tõ vµ nh÷ng danh tõ chØ ®¬n vÞ g¾n víi ý nghÜa sè l­îng. Tõ ®«i trong mét ®«i lµ danh tõ ®¬n vÞ g¾n víi ý nghÜa sè l­îng. Ghi nhí: - Sè tõ lµ nh÷ng tõ chØ sè l­îng vµ thø tù cña sù vËt. - Khi biÓu thÞ sè l­îng sù vËt, sè tõ th­êng ®øng tr­íc danh tõ; khi biÓu thÞ thø tù, sè tõ th­êng ®øng sau danh tõ. - CÇn ph©n biÖt sè tõ vµ nh÷ng danh tõ chØ ®¬n vÞ g¾n víi ý nghÜa sè l­îng. 1. VÝ dô: a, [...] C¸c hoµng tö cëi gi¸p xin hµng. Th¹ch Sanh sai dän mét b÷a c¬m thÕt ®·i nh÷ng kÎ thua trËn. C¶ mÊy v¹n t­íng lÜnh, qu©n sÜ thÊy Th¹ch Sanh chØ cho dän ra vÎn vÑn cã mét niªu c¬m tÝ xÝu, bÜu m«i, kh«ng muèn cÇm ®òa. (Th¹ch Sanh) b,ThÇn dïng phÐp l¹ bèc tõng qu¶ ®åi,dêi tõng d·y nói. (S¬n Tinh, Thuû Tinh) II. a, [...] C¸c hoµng tö cëi gi¸p xin hµng. Th¹ch Sanh sai dän mét b÷a c¬m thÕt ®·i nh÷ng kÎ thua trËn. C¶ mÊy v¹n t­íng lÜnh, qu©n sÜ thÊy Th¹ch Sanh chØ cho dän ra vÎn vÑn cã mét niªu c¬m tÝ xÝu, bÜu m«i, kh«ng muèn cÇm ®òa. b, ThÇn dïng phÐp l¹ bèc tõng qu¶ ®åi, dêi tõng d·y nói. I. a. Hai chµng t©u hái ®å sÝnh lÔ cÇn s¾m nh÷ng g×, vua b¶o: “Mét tr¨m v¸n c¬m nÕp, mét tr¨m nÖp b¸nh ch­ng vµ voi chÝn ngµ, gµ chÝn cùa, ngùa chÝn hång mao mçi thø mét ®«i”. b. Tôc truyÒn ®êi Hïng V­¬ng thø s¸u, ë lµng Giãng cã hai vî chång «ng l·o ch¨m chØ lµm ¨n vµ cã tiÕng lµ phóc ®øc. Nghi· cña nh÷ng tõ in ®Ëm trong vÝ dô phÇn II cã g× gièng vµ kh¸c so víi nghÜa cña c¸c sè tõ ë vÝ dô phÇn I? + Gièng nhau: §Òu lµ nh÷ng tõ chØ sè l­îng. + Kh¸c nhau: - Sè tõ chØ sè l­îng cô thÓ vµ thø tù cña sù vËt. - C¸c tõ in ®Ëm ë phÇn II chØ l­îng Ýt hay nhiÒu cña sù vËt (kh«ng cô thÓ). Nghi· cña nh÷ng tõ in ®Ëm trong vÝ dô phÇn II cã g× gièng vµ kh¸c so víi nghÜa cña c¸c sè tõ ë vÝ dô phÇn I? ThÕ nµo lµ l­îng tõ? - L­îng tõ lµ nh÷ng tõ chØ l­îng Ýt hay nhiÒu cña sù vËt. VÝ dô. a, [...] C¸c hoµng tö cëi gi¸p xin hµng. Th¹ch Sanh sai dän mét b÷a c¬m thÕt ®·i nh÷ng kÎ thua trËn. C¶ mÊy v¹n t­íng lÜnh, qu©n sÜ thÊy Th¹ch Sanh chØ cho dän ra vÎn vÑn cã mét niªu c¬m tÝ xÝu, bÜu m«i, kh«ng muèn cÇm ®òa. (Th¹ch Sanh) b, ThÇn dïng phÐp l¹ bèc tõng qu¶ ®åi, dêi tõng d·y nói. (S¬n Tinh, Thuû Tinh) DT DT DT dt dT VÝ dô. a, [...] C¸c hoµng tö cëi gi¸p xin hµng. Th¹ch Sanh sai dän mét b÷a c¬m thÕt ®·i nh÷ng kÎ thua trËn. C¶ mÊy v¹n t­íng lÜnh, qu©n sÜ thÊy Th¹ch Sanh chØ cho dän ra vÎn vÑn cã mét niªu c¬m tÝ xÝu, bÜu m«i, kh«ng muèn cÇm ®òa. (Th¹ch Sanh) b, ThÇn dïng phÐp l¹ bèc tõng qu¶ ®åi, dêi tõng d·y nói. (S¬n Tinh, Thuû Tinh) DT DT DT DT DT LT LT LT LT LT Ho¹t ®éng nhãm c¸c hoµng tö nh÷ng kÎ thua trËn c¶ mÊy v¹n t­íng lÜnh, qu©n sÜ tõng qu¶ ®åi tõng d·y nói C¸c côm danh tõ: - C¶ mÊy v¹n t­íng lÜnh, qu©n sÜ. - C¸c hoµng tö . - Tõng qu¶ ®åi. - Nh÷ng kÎ thua trËn. - Tõng d·y nói. c¸c hoµng tö nh÷ng kÎ thua trËn c¶ t­íng lÜnh, qu©n sÜ tõng qu¶ ®åi tõng d·y nói - L­îng tõ chØ ý nghÜa toµn thÓ: c¶, tÊt c¶, tÊt th¶y, ... - L­îng tõ chØ ý nghÜa tËp hîp hay ph©n phèi: c¸c, nh÷ng, mäi, mçi, tõng, ... mÊy v¹n Ghi nhí. - L­îng tõ lµ nh÷ng tõ chØ l­îng Ýt hay nhiÒu cña sù vËt. - Dùa vµo vÞ trÝ trong côm danh tõ, cã thÓ chia l­îng tõ thµnh hai nhãm: + Nhãm chØ ý toµn thÓ (c¶, tÊt c¶, tÊt th¶y...). + Nhãm chØ ý tËp hîp hay ph©n phèi (c¸c, mäi, mçi, tõng, nh÷ng ...) PhÇn tr­íc PhÇn trung t©m PhÇn sau t2 t1 T1 T2 s1 s2 C¶ hai chiÕc ¸o nµy M« h×nh cÊu t¹o côm danh tõ LT st Số từ và lượng từ tham gia vào cụm danh từ III. LuyÖn tËp. Kh«ng ngñ ®­îc Mét canh... hai canh ... l¹i ba canh, Tr»n träc b¨n kho¨n giÊc ch¼ng thµnh; Canh bèn, canh n¨m võa chîp m¾t, Sao vµng n¨m c¸nh méng hån quanh. (Hå ChÝ Minh) Bµi 1: T×m sè tõ trong bµi th¬ “Kh«ng ngñ ®­îc” vµ x¸c ®Þnh ý nghÜa cña c¸c sè tõ Êy STCSL STCSL STCSL STCTT STCTT STCSL Bµi 1: Sè tõ trong bµi th¬ “Kh«ng ngñ ®­îc” vµ ý nghÜa cña sè tõ Êy. - Sè tõ: mét, hai, ba: ChØ sè l­îng ®øng tr­íc danh tõ. - Sè tõ: bèn, n¨m: ChØ thø tù ®øng sau danh tõ. III. LuyÖn tËp. Bµi 2: C¸c tõ tr¨m, ngµn, mu«n dïng víi ý nghÜa nh­ thÕ nµo? Con ®i tr¨m nói ngµn khe Ch­a b»ng mu«n nçi t¸i tª lßng bÇm (Tè H÷u) - Tõ tr¨m, ngµn, mu«n ®­îc dïng víi ý nghÜa chØ sè l­îng nhiÒu, rÊt nhiÒu nh­ng kh«ng chÝnh x¸c. Bµi 3. Sù kh¸c nhau cña c¸c tõ tõng vµ mçi ë hai vÝ dô sau: a. ThÇn dïng phÐp l¹ bèc tõng qu¶ ®åi, dêi tõng ngän nói [ ...] b. Mét h«m bÞ giÆc ®uæi, Lª Lîi vµ c¸c t­íng rót lui mçi ng­êi mét ng¶. * Gièng nhau: L­îng tõ ph©n phèi, t¸ch ra tõng sù vËt, tõng c¸ thÓ. * Kh¸c nhau: + Tõng: mang ý nghÜa lÇn l­ît theo tr×nh tù hÕt c¸ thÓ nµy ®Õn c¸ thÓ kh¸c. + Mçi: mang ý nghÜa nhÊn m¹nh, t¸ch riªng tõng c¸ thÓ, kh«ng mang ý nghÜa lÇn l­ît. - So s¸nh sù gièng vµ kh¸c nhau vÒ ®Æc ®iÓm ng÷ ph¸p vµ ý nghÜa cña sè tõ vµ l­îng tõ? - Sè tõ vµ l­îng tõ cã t¸c dông nh­ thÕ nµo trong khi nãi vµ viÕt? H­íng dÉn häc: N¾m ch¾c kiÕn thøc vÒ ®Æc ®iÓm ng÷ ph¸p cña sè tõ vµ l­îng tõ. - Lµm bµi tËp: ViÕt mét ®o¹n v¨n ng¾n cã sö dông sè tõ vµ l­îng tõ. ChuÈn bÞ bµi: KÓ chuyÖn t­ëng t­îng. Thân ái chào các em!