Bài giảng bài 11: vận chuyển các chất qua màng sinh chất

BÀI 11:VẬN CHUYỂN CÁC CHẤT QUA MÀNG SINH CHẤT I/ Vận chuyển thụ động * Nguyªn lÝ: - HiÖn t­îng khuÕch t¸n: HiÖn t­îng c¸c chÊt di chuyÓn tõ n¬i cã nång ®é cao ®Õn n¬i cã nång ®é thÊp Sù thÈm thÊu: Lµ sù khuÕch t¸n cña c¸c ph©n tö n­íc tõ n¬i cã nång ®é n­íc tù do cao ®Õn n¬i cã nång ®é n­íc tù do thÊp. - C¸c yÕu tè ¶nh h­ëng tíi tèc ®é khuÕch t¸n+Nång ®é c¸c chÊt+§Æc tÝnh lÝ ho¸ chÊt tan I/ Vận chuyển thụ động - Lµ ph­¬ng thøc vËn chuyÓn c¸c chÊt qua mµng sinh chÊt mµ kh«ng tiªu tèn n¨ng l­îng. *Các phương thức vận chuyển thụ động - Qua líp photpholipit kÐp (chÊt kh«ng ph©n cùc, kÝch th­íc nhá) - Qua kªnh protein trªn màng tÕ bào (chÊt ph©n cùc, kÝch th­íc lín) Vận chuyển thụ động qua kênh protêin *Dùa vµo sù chªnh lÖch nång ®é chÊt tan trong vµ ngoµi tÕ bµo ng­êi ta chia lµm 3 lo¹i m«i tr­êng: M«i tr­êng ­u tr­¬ng: nång ®é chÊt tan ngoµi m«i tr­êng > nång ®é chÊt tan trong tÕ bµo chÊt tan di chuyÓn tõ ngoµi m«i tr­êng vµo trong tÕ bµo M«i tr­êng ®¼ng tr­¬ng: nång ®é chÊt tan ngoµi m«i tr­êng = nång ®é chÊt tan trong tÕ bµo M«i tr­êng nh­îc tr­¬ng: nång ®é chÊt tan ngoµi m«i tr­êng < nång ®é chÊt tan trong tÕ bµo ChÊt tan kh«ng thÓ vµo trong tÕ bµo ®­îc ? Khi cho hồng cầu người và tế bào thực vật vào 3 dung dịch ưu trương, đẳng trương, nhược trương, hiện tượng gì sẽ xảy ra? Dd nhược trương Dd đẳng trương Dd ưu trương Trong tế bào Ngoài tế bào Hồng cầu Tế bào thực vật ưu trương đẳng trương nhược trương trong TB ngoai TB II/ VËn chuyÓn chñ ®éng VËn chuyÓn chñ ®éng lµ g×? - Lµ ph­¬ng thøc vËn chuyÓn c¸c chÊt qua mµng tõ n¬i cã nång ®é chÊt thÊp ®Õn n¬i cã nång ®é chÊt cao vµ tiªu tèn n¨ng l­îng. Nªu c¬ chÕ cña ph­¬ng thøc vËn chuyÓn chñ ®éng? *C¸c c¸ch vËn chuyÓn chñ ®éng: Kªnh Protein: Protein xuyªn mµng Protein chÊt mang B¬m: Protein vËn chuyÓn So sánh vận chuyển chủ động và vận chuyển thụ động. III/ NHËP BµO Vµ XUÊT BµO NhËp bµo lµ g×? *Cơ chÕ Màng tế bào lõm vào, bao bọc lấy “đối tượng” Nuốt hẳn đối tượng vào bên trong tế bào Liên kết với lyzozym để phân huỷ. XuÊt bµo: Lµ ph­¬ng thøc vËn chuyÓn c¸c chÊt ra khái tÕ bµo (ng­îc víi nhËp bµo) *NhËp bµo: Lµ qu¸ tr×nh tÕ bµo ®­a c¸c chÊt vµo bªn trong tÕ bµo b»ng c¸ch biÕn d¹ng mµng sinh chÊt C¸c ph­¬ng thøc vËn chuyÓn qua mµng Kh«ng lµm biÕn d¹ng tÕ bµo Lµm biÕn d¹ng tÕ bµo VC thô ®éng VC chñ ®éng NhËp bµo XuÊt bµo Qua kªnh protein, qua líp photpholipit Qua kªnh protein, b¬m, protein chÊt mang Èm bµo, thùc bµo C©u hái cñng cè vµ më réng C©u 1) T¹i sao khi bÞ th­¬ng nÆng kh«ng nªn cho bÖnh nh©n uèng n­íc? Khi bÞ th­¬ng c¬ thÓ bÞ mÊt m¸u,nÕu uèng n­íc sÏ t¹o m«i tr­êng nh­îc tr­¬ng, n­íc sÏ ®i vµo tÕ bµo hång cÇu lµm vì tÕ bµo nµy vµ g©y hiÖn t­îng huyÕt tiªu dÉn ®Õn tö vong C©u 2) T¹i sao xµo rau l©u dÔ bÞ qu¾t? Lµm thÕ nµo xµo rau kh«ng bÞ qu¾t? Rau xµo mµ ®un nhá löa n­íc thÈm thÊu sÏ rót hÕt ra ngoµi lµm rau qu¾t vµ dai.§Ó rau xanh th× nªn xµo Ýt mét, ®un to löa, kh«ng cho m¾m muèi tõ ®Çu. V× khi löa to nhiÖt ®é mì t¨ng ®ét ngét lµm líp tÕ bµo ngoµi ch¸y ng¨n c¶n n­íc thÈm thÊu ra ngoµi. Bài tập về nhà Thí nghiệm với khoai tây: 2 cốc khoai sống và 2 cốc khoai chín. 2 cốc cho dung dịch glucose đậm đặc, 2 cốc cho hồ tinh bột. Đặt 4 cốc vào các khay nước riêng biệt. Đánh dấu mực nước ban đầu trong cốc. Để từ 6-8 tiếng. Quan sát hiện tượng và giải thích.