Giáo án Ngữ văn 10 tiết 13 Đọc thêm: Ra-Ma buộc tội ( trích “Ra-ma-ya-na” – sử thi Ấn Độ )

Ngày soạn: 23/08/2012 Ngày dạy: 27/08/2012 Số tiết theo PPCT:Tiết 13 Đọc thêm RA - MA BUỘC TỘI (Trích Ra - ma - ya -na - sử thi Ấn Độ) A- Mục tiêu bài học: Giúp HS - Qua đoạn trích Ra - ma buộc tội, hiểu quan niệm của người Ấn Độ cổ về người anh hùng, đấng quân vương mẫu mực và người phụ nữ lí tưởng; hiểu nghệ thuật xây dựng nhân vật của sử thi Ra - ma - ya - na. - Bồi dưỡng ý thức danh dự và tình yêu. B- Phương tiện thực hiện: - SGK, SGV, thiết kế bài học, các tài liệu tham khảo C - Cách thức tổ chức - Kết hợp các hình thức trao đổi thảo luận, trả lời các câu hỏi D - Tiến trình dạy học: 1- Ổn định tổ chức: 2- Kiểm tra bài cũ: ? Hãy trình bày những điểm cơ bản khi làm bài văn. Nêu ví dụ minh hoạ? 3- Giới thiệu bài mới: Ho¹t ®éng cña GV & HS Yªu cÇu cÇn ®¹t (HS ®äc phÇn tiÓu dÉn SGK) -Em h·y cho biÕt néi dung chÝnh phÇn tiÓu dÉn nªu ra ®ã lµ g×? GV gi¶i thÝch thªm: Ra-ma-ya-na lµ t¸c phÈm b¾t nguån tõ truyÒn thuyÕt vÒ hoµn tö Ra-ma ®­îc l­u truyÒn trong d©n gian mÊy ngµn n¨m tr­íc. Vµo thÕ kØ III TrCN, Van-mi-ki mét ®¹o sÜ Bµ-la-m«n ghi l¹i b»ng v¨n vÇn. Nã cã ¶nh h­ëng s©u réng trong ë c¸c n­íc §N¸ nh­ vÒ ®iªu kh¾c, héi ho¹, móa + Ra-ma-ya-na h×nh thµnh trong hoµn c¶nh nh­ thÕ nµo? +Dung l­îng cña TP? (mét c©u th¬ ®«i gåm hai dßng th¬) -Ra-ma-ya-na lµ c©u chuyÖn kÓ vÒ ®iÒu g×? GV cã thÓ tãm t¾t t¸c phÈm hoÆc cho HS tù tãm t¾t ngay sau khi ®äc. - Gi¸ trÞ cña t¸c phÈm? - H×nh ¶nh Ra-ma ®­îc hiÖn ra trong t¸c phÈm nh­ thÕ nµo? + C¸ch x­ng h« víi vî khi chiÕn th¾ng quû ®¶o Lan-ka vµ mèi nghi ngê ®èi víi vî? + Ra-ma chiÕn ®Êu víi kÎ thï v× ®iÒu g×? - Tuy nãi vÒ Xi-ta nh­ vËy nh­ng t©m tr¹ng cña Ra-ma nh­ thÕ nµo? - Nh­ vËy ghen tu«ng nµy lµ v× ®iÒu g×? (Phô n÷ A§ cã chång ph¶i dïng m¹ng ®Ó che mÆt khi ra ngoµi ®­êng). - Lêi lÏ cña Ra-ma ®èi víi Xi-ta nh­ thÕ nµo khi chµng næi c¬n ghen ? - Lßng ghen tu«ng cña Ra-ma ®Õn møc nµo ? - VËy sù ghen tu«ng cña Ra-ma cã ph¶i lµ sù mï qu¸ng kh«ng mµ nã xuÊt ph¸t tõ ®iÒu g×? -TÝnh c¸ch cña Ra-ma hiÖn ra trong t¸c phÈm nh­ thÕ nµo? => XuÊt th©n? => T×nh c¶m s©u s¾c cña ®êi sèng trÇn tôc? GV nghÖ thuËt cña Van-mi-ki thËt s¾c s¶o, tinh tÕ, «ng ®· lét t¶ ®­îc hµnh ®éng vµ t©m tr¹ng Ra-ma rÊt ng­êi khiÕn cho nh©n vËt sö thi v­ît qua ­íc lÖ cøng nh¾c, khu«n s¸o. - VËy tr­íc lêi lÏ cña Ra-ma t©m tr¹ng Xi-ta ®­îc thÓ hiÖn nh­ thÕ nµo? + Bi kÞch t×nh yªu cho ta thÊy h×nh ¶nh cña Xi-ta hiÖn ra nh­ thÕ nµo? - Tr­íc bi kÞch t×nh yªu ®ã Xi-ta lµm nh­ thÕ nµo minh chøng cho nµng vµ h¬n n÷a vÒ h×nh ¶nh ng­êi phô n÷ Ên §é? - Chøng cø mµ Xi-ta nªu ra nµng muèn nhÊn m¹nh ®iÒu g× nhÊt? GV: ®èi víi ng­êi A§ thÇn löa cã ¶nh h­ëng lín trong ®êi sèng x· héi, lµ biÓu t­îng chøng gi¸m t×nh yªu, h¹nh phóc cña con ng­êi -Hµnh ®éng Xi-ta khoan thai b­íc vµo giµn ho¶ thiªu thÓ hiÖn ®iÒu g×? GV: sè phËn ng­êi anh hïng trong sö thi A§ lu«n g¾n víi céng ®ång. Bæn phËn, danh dù ng­êi anh hïng quan hÖ ®Õn céng ®ång ®­îc céng ®ång ph¸n xÐt. §ã lµ t­ t­ëng d©n chñ s¬ khai trong xh cæ ®¹i VËy vai trß cña c«ng chóng nh­ thÕ nµo ®èi víi tp’? - Qua ph©n tÝch em h·y cho biÕt gi¸ trÞ néi dung vµ nghÖ thuËt cña t¸c phÈm? 4- Củng cố - VÒ nhµ t×m hiÓu vµ tr¶ lêi c©u hái b»ng c¸ch ph©n tÝch t©m tr¹ng Xi-ta, ®Ó thÊy ®­îc h×nh ¶nh ng­êi phô n÷ trong x· héi Ên §é cæ ®¹i. - T©m tr¹ng cña Ra-ma khi ghen tu«ng thÓ hiÖn nh­ thÕ nµo ? - Chó ý phÇn "Ghi nhí" SGK. 5- Dặn dò - Häc bµi - ChuÈn bÞ bµi so¹n giê sau häc: "Chän sù viÖc, chi tiÕt tiªu biÓu trong bµi v¨n tù sù". I.TiÓu dÉn - Giíi thiÖu vÒ 2 cuèn sö thi ®å sé cña Ên §é ®­îc ng­êi d©n mÕn mé vµ ®ãn nhËn nh­ mét mãn ¨n t×nh thÇn: Ra-ma-ya-na vµ Ma-ha-bha-ra-ta. + Ra-ma-ya-na h×nh thµnh vµo kho¶ng thÕ kØ III TrCN, + TP ®­îc bæ sung, trau chuèt bëi nhiÒu thÕ hÖ tu sÜ- thi nh©n vµ ®¹t ®Õn h×nh thøc hoµn thiÖn cuèi cïng nhê ®¹o sÜ Van-mi-ki. - TP bao gåm 24 000 c©u th¬ ®«i. - ChuyÖn kÓ vÒ nh÷ng k× tÝch cña Ra-ma, hoµng tö tr­ëng cña nhµ vua §a-xa-ra-tha. Khi §a-xa-ra-tha muèn truyÒn ng«i b¸u cho Ra-ma, th× lßng ®è kÞ, thø phi Ka-kª-i nh¾c l¹i mét ©n huÖ cò, buéc nhµ vua ph¶i ®µy ¶i Ra-ma vµo rõng 14 n¨m, trao v­¬ng quèc cho con trai bµ lµ Bha-ra-ta. V©ng mÖnh vua cha vî chång Ra-ma cïng em trai lµ L¾c-ma-na ®· t×nh nguyÖn theo anh vµ chÞ ®i ®µy. GÇn hÕt h¹n ®i ®µy th× mét sù kiÖn x¶y ra víi hä. Quû v­¬ng ®¶o Lan-ka lµ Ra-va-na ®· dïng m­u b¾t cãc Xi-ta vÒ ®¶o ®Ó lµm vî ®¶o quû Ra-ma rÊt ®au buån. Trªn con ®­êng ®i t×m vî Ra-ma ®· gÆp vµ gióp ®ì vua khØ Xu-gri-va chèng l¹i ng­êi anh trai bÊt c«ng, giµnh l¹i vî vµ v­¬ng quèc. Ra-ma ®­îc vua khØ Xu-gri-va, t­íng khØ Ha-nu-man cïng ®oµn khØ gióp søc v­ît biÓn gi¶i tho¸t Xi-ta.Vî chång gÆp nhau nh­ng nghi ngê Xi-ta kh«ng cßn trän vÑn danh tiÕt sau nh÷ng ngµy th¸ng trong tay quû ®¶o, Ra-ma tuyªn bè tõ bá nµng. Kh«ng thanh minh ®­îc cho m×nh, Xi-ta ®· nh¶y vµo giµn ho¶ thiªu. Chøng gi¸m ®øc h¹nh cña Xi-ta, thÇn löa ®· ®em nµng tr¶ l¹i cho Ra-ma. Hai vî chång ®oµn tô vµ quay trë vÒ kinh ®«, cai qu¶n ®Êt n­íc, khiÕn cho mu«n d©n ®­îc sèng trong th¸i b×nh, thÞnh trÞ. - Gi¸ tÞ cña t¸c phÈm: + Bøc tranh sö thi réng lín vÒ XH Ên §é cæ ®¹i. + Ca ngîi chiÕn c«ng vµ ®¹o ®øc anh hïng. + BiÓu d­¬ng tÊm lßng thuû chung, kiªn trinh, trung hËu, ®oan trang cña Xi-ta. II. Ph©n tÝch 1. DiÔn biÕn t©m tr¹ng cña Ra-ma: - H×nh ¶nh Ra-ma ®­îc hiÖn lªn lµ mét ng­êi anh hïng trong t­ thÕ cña bËc qu©n v­¬ng, lêi më ®Çu oai nghiªm, trÞnh träng + C¸ch x­ng h«: “ta” vµ “phu nh©n” => xa c¸ch trong quan hÖ, sù chia li trong t©m hån. + Ra-ma chiÕn ®Êu víi kÎ thï lµ v× nghÜa vô cña mét K¬-xa-try-a nguyªn lÝ ®¼ng cÊp, chµng dµnh lêi tèt ®Ñp ca ngîi Ha-nu-man vµ Vi-phi-sa-na. - “Lßng chµng ®au nh­ c¾t” nghÜa lµ chµng vÉn say ®¾m Xi-ta => Sù gi»ng xÐ trong t©m tr¹ng, thùc sù trong lßng chµng t×nh nghÜa vî chång vÉn cßn, v× bæn phËn vµ ®Æc biÖt v× danh tiÕng cña chµng tr­íc céng ®ång mµ chµng t¹o ra nh­ vËy. - Lêi lÏ: giËn gi÷ vµ gay g¾t, thËm chÝ tµn nhÉn, “muèn ®i ®©u th× ®i”, “kh«ng cÇn ®Õn nµng n÷a” => chµng h¹ lêi khuyªn qu¸ thËm tÖ, bÊt chÊp ®¹o lÝ, coi th­êng Xi-ta hÕt møc vµ mÆc cho Xi-ta theo ai còng ®­îc ngay c¶ em trai chµng lµ L¾c-ma-na => Lßng ghen tu«ng dån nÐn ®Õn cùc ®é lµm chµng thiÕu b×nh tÜnh vµ s¸ng suèt. Ra-ma trong t©m tr¹ng mÊt hÕt niÒm tin. Ng­êi anh hïng giê tr«ng khñng khiÕp nh­ thÇn ChÕt. *Tãm l¹i: - Ra-ma ghen tu«ng kh«ng ph¶i v× mï qu¸ng. Chµng ghen tu«ng, buéc téi Xi-ta v× nh©n phÈm, danh dù. - TÝnh c¸ch cña con ng­êi thiÖn vµ cña d¼ng cÊp K¬-xa-try-a cao quý. + Ra-ma xuÊt th©n lµ thÇn th¸nh (Lµ thÇn Visnu gi¸ng thÕ). + Lµ bËc qu©n v­¬ng, vÞ anh hïng + Nh­ng chµng cã ®ñ mäi cung bËc t×nh c¶m cña con ng­êi trÇn tôc: yªu hÕt m×nh, ghen cùc ®é, cã lóc oai phong lÉm liÖt, nh­ng cã lóc mÒm yÕu nhu nh­îc, cã lóc cao th­îng vÞ tha, cã lóc Ých kû nho nhen 2. DiÔn biÕn t©m tr¹ng cña Xi-ta: -Xi-ta ®­îc miªu t¶ trong bi kÞch cña t×nh yªu vµ danh dù. + “Trßn xoe ®«i m¾t, ®Çm ®×a giät lÖ” + “§au ®ín ®Õn nghÑn thë” + “Muèn vïi h×nh hµi cña m×nh” - Xi-ta lµ phô n÷ cã tinh thÇn bÊt khuÊt, dÞu dµng vµ nghÑn ngµo minh oan cho m×nh. - NhÊn m¹nh ®Õn tr¸i tim t×nh yªu, ®ã lµ søc m¹nh b¶o vÖ nµng khi nµng ë trong tay cña quû v­¬ng Ra-va-na. - Hµnh ®éng khoan thai b­íc vµo ngän löa cña Xi-ta lµ ®Ønh cao chãi läi trong tÝnh c¸ch, ®øc h¹nh cña nµng. +TÊm lßng cña Xi-ta vÒ sù chung thuû, + H×nh ¶nh Xi-ta ®­îc thö qua löa ®­îc hiÖn lªn rùc rì nh­ ®o¸ hoa sen xoÌ c¸nh, nhÞ vµng to¶ h­¬ng th¬m ng¸t. - Cuéc gÆp gì cña Xi-ta vµ Ra-ma ®­îc céng ®ång chøng kiÕn. T¸c gi¶ miªu t¶ hµnh ®éng cña céng ®ång qua tiÕng khãc cña ®¸m ®«ng, cña phô n÷, ta thÊy th¸i ®é cña céng ®ång ®èi víi: + Ra-ma: Ch¨m chó theo dâi, t«n kÝnh thÇm tr¸ch chµng vÒ sù nghi oan v« c¨n cø. + Xi-ta: §au lßng, th­¬ng c¶m vµ kh©m phôc sô kiªn trinh, tiÕt h¹nh cña nµng... III.Tæng kÕt 1. Néi dung: - Nªu cao t×nh nghÜa thuû chung son s¾t, sù trinh tiÕt, trong tr¾ng, lßng dòng c¶m, ®øc hi sinh, ®Æc biÖt lµ ®Ò cao nh©n phÈm vµ danh dù cña con ng­êi. - T×nh yªu ®­îc thö qua löa (t×nh yªu cao c¶, ®Ñp nhÊt). 2. NghÖ thuËt: - Kh¾c ho¹ t©m tr¹ng nh©n vËt rÊt s©u s¾c vµ diÔn biÕn theo nhÞp ®iÖu ®èi tho¹i. - §Ønh ®iÓm xung ®ét